Day 68 - 69: camping San Gimignano - Siena

(Nederlands verder naar beneden)

Day 68, Sep 11: 24.0km, 33 degrees on arrival, sunny, quite warm

Camping San Gimignano - Abbadia a Isola (Monteriggioni)

A very beautiful day today. As mentioned in the description for today for this stage in our Via Francigena phone app: "One of the most beautiful stages of the Via Francigena".

We packed up at the campground at half past six and left without breakfast. We'll do that on the way. We meander further through the hilly landscape of Tuscany and regularly have beautiful views. After an hour, we come across a nice place to have breakfast: a bench near some houses.

After that, it's onward. From the very beginning it has been quite a bit of climbing and descending again. And so it is again now. When we turn around after a climb to look back, we have a beautiful view back to our breakfast spot (left in the middle of the picture, in the valley) and in the distance also San Gimignano in the upper right.

We walk on over what seems to be a bit of a plateau. This is quite pleasant. It walks very nicely and you still have the views. This brings us to Colle di Val d'Elsa. Another town with a historic centre. The difference with San Gimignano, though, is that there seem to be almost no tourists. Apparently, they don't advertise enough.

Colle di Val d'Elsa is again located on a ridge, which is why it is so spread out. City walls can still be seen in a number of places. We walk into the old centre through the "new gate", built in 1479 :-).

Walking out of the centre, we get a nice view of the new Colle di Val d'Elsa.

Once we leave the town, we start a very nice stretch: a path along a river. It is fairly crowded with walkers. There are more people who know it is beautiful here. There are interesting crossings.

It is a beautiful forest path along the river, with substantial rapids/waterfalls. Further on, we come across a group ready to go wild water rafting. For some more photos, see the album.

Leaving the river behind, it's a fast pace towards our accommodation. We do stop for an extensive lunch on the way, as where we are tonight there is no restaurant and we can't cook for ourselves. With a nice lunch, we can get by with bread tonight.

Our accommodation is in an old monastery. The monastery was founded in 1001. I have not been able to find how long monks have been there. At least at the moment, there are none left. Since 1962, a lot of work has been done to refurbish the monastery, which was in very poor condition, and it has been very nicely done. It looks beautiful. Apart from being a guesthouse, say hotel, it is also a museum.

In the 13th century, it looked like this:

The tower in the drawing is no longer there. The roof now simply continues. And the octagonal dome on the church has also been removed. Another colonnade has been built on top of the existing one and that is where the guest rooms are. We are under the old site of the tower. Otherwise, it has been largely restored as shown in this picture. The other two wings, excluding that of the church, are set up as museums.

In the courtyard, excavations have uncovered a number of graves from different periods and thus also buried in different ways. They are now covered with glass plates. In the photo in the album, you can clearly distinguish the older and newer graves. Not all the remains were in very good condition, but from 1 grave they were able to find out a lot about the person. (For photo of the grave, see the photo album).

It is a young woman, fairly prosperous, given the rings they found, age 20-23. It is almost unbelievable what they were able to reconstruct. They were even able to retrace her face from the skull. And with little things like fibres etc, plus what was already known about typical clothing of the time, this is what she looked like.

I found this quite impressive anyway looking at the photo of the tomb and skeleton.

The abbey church is from the 12th century and apart from the loss of the dome, it still seems original. Restoration work did take place in the second half of the 20th century.

The altar is again on an elevation above a crypt. The church is simple. And there are some beautiful frescoes. Next to the entrance, part of the wall has been left open to show a previous version of the wall (see photo album).

Day 69, 12 Sep: 20.5km, 29 degrees, sunny, warm

Abbadia a Isola (Monteriggioni) - Siena

We sleep very well in our luxury room. With only 1 other guest in the hostel, sleeping a few rooms away, it's nice and quiet. It's also nice and cool at night these days (it was 15 degrees this morning), which also helps.

Today we walk to Siena, and it is a special city, which we do like to look around a bit, despite all the tourists, so we are on the road again at 6:30 am. We find a café for breakfast after 3km, where they also have a very tasty nut/fruit cake. We eat a piece of that and take some more for lunch.

Then it's another 500m and a 50m climb to Monteriggioni. A very special village. Officially, it is a Castello, a castle. It is a large circular wall with towers, and gates on two sides. Within it are a few houses, but it is very small: an ellipse of about 150m by 175m. In our accommodation last night, there was a model.

We entered through the western gate, at the right of the photo above. The town itself has some restaurants and houses. They also had substantial gardens there within the walls, so they could provide themselves with food in case of sieges.

Monteriggioni was built from 1214-1219, by the people of Siena, as a defence against attacks from Florence to control the valley around it. In the 15th century, modifications were made to make it more suitable for the way of warfare at the time: the tops of the towers were removed and slits were made in the wall for rifles. In 1526, Pope Clement VII's army (!) besieged the city, but Monteriggioni held out.

We continue along small roads, partly through the forest with nice shade. When we've done 8km we take a cut-off. This runs mostly on the road, but still has plenty of shade. So it walks quite nicely. It is a 7km long cut-off, which shortens the total distance by 5km. This is very convenient, as it gets us into Siena an hour earlier, which gives us a bit more time to look around.

By the time we get back on the official route, we have passed Siena's city limits and are walking among the houses and shops of the new town. And there is a nice surprise there. We walk past a 'unisex' hairdresser, who has nothing to do and is waiting for customers. This is our chance and indeed, if we ask, we can get a haircut. Fortunately, he doesn't mind having two sweaty pilgrims in his chair. We talk about our pilgrimage as best we can in Italian. Less than half an hour later, we are back outside with wonderfully short hair. What a treat.

A few kilometres later, we walk through the city gate of old Siena. It is very quiet inside the gate. Where are the tourists? We start to understand that when we are another kilometre away. Siena inside the walls is very big and the real centre is a bit further on. The further we get the more tourists. But the fact that Siena's old town is so big also helps to spread out the tourists.

We walk on to our accommodation so we can put our backpacks away and shower before seeing the city. There is a letter at the accommodation saying they open at 330pm. It's 12:30pm. That will be lunch first then, blog writing and so on and then into town at around 4pm. That's okay too.

We can get in at 15:45 and after administration and a shower, we head into town. We visit the Piazza Il Campo. A huge square in the centre of the old town, with very impressive buildings around it.

Then we move on to the cathedral, built between 1196 and 1348. Also a huge building. The impression we get of Siena is certainly that they felt that "more" is also "better".

We do not enter the cathedral. It is difficult to buy tickets, minimum €9, and it is too much wandering around. For great photos and information about the cathedral, see https://en.m.wikipedia.org/wiki/Siena_Cathedral.

Opposite the cathedral is the old hostel/hospital dating back to at least 1090 and perhaps 898. It is one of the oldest surviving hospitals from that era. Hospitals of that era also provided shelter for those in need, such as pilgrims. It has not been used as a hospital since 1900 and is now a museum. But this is where in 1090 pilgrims seeking shelter would have found a place. For a photo, see the photo album.

We also pass the main building of the University of Siena. This dates back to 1240. It is one of the oldest, publicly funded, universities in Italy. Its various faculties are scattered all over the city.

Siena is a very impressive city. You can see from many things that it had a very important position in the Middle Ages and beyond. And also that it was a very rich city. And, bonus, the tourists numbers are not too bad. You can usually walk around reasonably well.

/ Nederlands /

Dag 68, 11 sep: 24.0km, 33 graden bij aankomst, zonnig, behoorlijk warm

Camping San Gimignano - Abbadia a Isola (Monteriggioni)

Een erg mooie dag vandaag. Zo stond het ook in de beschrijving voor vandaag voor deze etappe in onze Via Francigena telefoon app: “Een van de mooiste etappes van de Via Francigena”.

We zijn om half 7 ingepakt op de camping en vertrekken zonder ontbijt. Dat doen we onderweg wel. We slingeren verder door het heuvellandschap van Toscane en hebben regelmatig mooie uitzichten. Na een uur komen we een mooie plek tegen om te ontbijten: een bankje bij een paar huizen.

Daarna is het verder. Vanaf het begin al is het behoorlijk klimmen en weer afdalen. En zo ook nu. Als we na een klim ons omdraaien om terug te kijken, hebben we een prachtig uitzicht terug op onze ontbijt plek (links in het midden van de foto, in het dal) en in de verte ook nog San Gimignano rechts boven.

We lopen verder over wat een beetje een hoogvlakte lijkt te zijn. Dat is wel prettig. Het loopt erg lekker en je hebt nog steeds de vergezichten. Zo komen we bij Colle di Val d’Elsa. Ook weer een stad met een historisch centrum. Verschil met San Gimignano is wel dat er bijna geen toeristen lijken te zijn. Ze maken blijkbaar niet genoeg reclame.

Colle di Val d’Elsa ligt ook weer op een heuvelrug en is daarom zo uitgestrekt. Er is op een aantal plaatsen nog stadsmuur te zien. Wij lopen het oude centrum binnen via de “nieuwe poort”, gebouwd in 1479 :-).

Als we het centrum uitlopen krijgen we een mooi uitzicht op het nieuwe Colle di Val d’Elsa.

Als we de stad uit zijn, beginnen we aan een erg mooi stuk. Een pad langs een rivier. Het is redelijk druk met wandelaars. Er zijn meer mensen die weten dat het hier mooi is. Er zijn interessante oversteken.

Het is een prachtig bospad langs de rivier, met flinke stroomversnellingen/watervallen. Verderop komen we een groep tegen die klaar staat om te gaan wild water raften. Voor wat meer foto’s, zie het album.

Als we de rivier achter ons laten gaat het in snel tempo richting onze accommodatie. We stoppen nog wel voor een uitgebreide lunch onderweg, want waar we vanavond zitten is geen restaurant en kunnen we ook niet zelf koken. Met een lekkere lunch kunnen we er vanavond wel met brood tegen.

Onze accommodatie zit in een oud klooster. Het klooster is gesticht in 1001. Ik heb niet kunnen vinden hoe lang er monniken zijn geweest. Op dit moment zijn er in ieder geval geen meer. Vanaf 1962 is er veel werk verricht om het klooster, dat in erg slechte staat was op te knappen en dat is erg mooi gedaan. Het ziet er prachtig uit. Het is naast een gastenverblijf, zeg maar hotel, ook een museum.

In de 13e eeuw zag het er zo uit:

De toren in de tekening is er niet meer. Het dak loopt nu gewoon door. En ook de 8-hoekige koepel op de kerk is weggehaald. Bovenop de zuilengalerij is nog een zuilengalerij gebouwd en daar zitten nu de de gastenkamers. Wij zitten onder de oude plek van de toren. Verder is het grotendeels hersteld zoals op dit plaatje. De andere twee vleugels, exclusief die van de kerk, zijn als museum ingericht.

Op de binnenplaats hebben ze bij opgravingen een aantal graven ontdekt uit verschillende tijden en daarmee ook op een verschillende manier begraven. Ze zijn nu met glazen platen afgedekt. Op de foto in het album kun je goed de oudere en nieuwere graven onderscheiden. Niet alle overblijfselen waren in erg goede staat, maar van 1 graf hebben ze veel van de persoon kunnen achterhalen. (Voor foto van het graf, zie album).

Het gaat om een jonge vrouw, van goede komaf, gezien de ringen die ze vonden, leeftijd 20-23 jaar. Het is bijna niet te geloven wat ze hebben kunnen reconstrueren. Ze hebben zelfs vanuit de schedel haar gezicht kunnen achterhalen. En met kleine dingen zoals vezels etc, plus wat er al bekend was over typische kleding uit die tijd, heeft ze er zo uitgezien.

Dit vond ik toch wel erg indrukwekkend als je de foto van het graf en het skelet bekijkt.

De abdijkerk is van de 12e eeuw en afgezien van het verlies van de koepel lijkt ze nog oorspronkelijk. Er is wel restauratie werk uitgevoerd in de tweede helft van de twintigste eeuw.

Het altaar staat weer op een verhoging boven een crypte. De kerk is eenvoudig. En er zijn een paar mooie fresco’s. Naast de ingang is een deel van de muur opengelaten om een vorige versie van de muur te laten zien (zie foto-album).

Dag 69, 12 sep: 20.5km, 29 graden, zoning, warm

Abbadia a Isola (Monteriggioni) - Siena

We slapen erg lekker in onze luxe kamer. Met nog maar 1 andere gast in het hostel, die een paar kamers verderop slaapt, is het heerlijk rustig. Het is tegenwoordig ook lekker koel ‘s nachts (vanochtend was het 15 graden) en dat helpt ook.

Vandaag lopen we naar Siena, en dat is een bijzondere stad, waar we toch wel graag wat willen rondkijken, ondanks alle toeristen, dus we zijn weer om 6:30 uur op pad. We vinden naar 3km een café voor het ontbijt, waar ze ook een erg lekkere noten/vruchten taart hebben. Daar eten we een stuk van en nemen nog wat mee voor de lunch.

Dan is het nog een 500m en een 50m klim naar Monteriggioni. Een zeer speciaal dorp. Officieel is het een Castello, een kasteel. Het is een grote cirkelvormige muur met torens, en aan twee kanten een poort. Daarbinnen staan een aantal huizen, maar het is erg klein. Een ellips van zo’n 150 bij 175m. In onze accommodatie van afgelopen nacht stond een maquette.

Wij komen via de westelijke poort binnen, aan de rechterkant van de foto hierboven. In het stadje zelf staan wat restaurants en huizen. Ze hadden er ook flinke tuinen binnen de muren, zodat ze zich zelf konden voorzien van eten in het geval van belegeringen.

Monteriggioni is gebouwd van 1214-1219, door de bevolking van Siena, als verdediging tegen de aanvallen van Florence om de vallei er omheen te kunnen beheersen. In de 15e eeuw worden er aanpassingen gemaakt om het beter geschikt te maken voor de toenmalige manier van oorlog voering: de bovenkanten van de torens worden verwijderd en er worden schietgaten in de muur aangebracht voor geweren. In 1526 belegerde het leger van Paus Clemens VII (!) de stad, maar Monteriggioni houdt stand.

We vervolgen onze weg via kleine wegen, deels door het bos met lekker veel schaduw. Als we 8km gedaan hebben gaan we een afsnijder op. Deze loopt meestal over de weg, maar heeft toch nog wel vaak schaduw. Dat loopt dus wel lekker. Het is een afsnijder van 7km, die de totale afstand met 5km afkort. Dat komt erg mooi uit, want dan zijn we een uur eerder in Siena en dat heeft ons wat meer tijd om rond te kijken.

Als we weer terug zijn op de officiële route zijn we inmiddels de stadsgrens van Siena gepasseerd en lopen we tussen de huizen en winkels van de nieuwe stad. En daar is een mooie verrassing. We lopen langs een ‘unisex’ kapper, die niets te doen heeft en zit te wachten op klanten. Dit is onze kans en inderdaad, als we het vragen, kunnen we geknipt worden. Gelukkig vindt hij het niet erg twee zweterige pelgrims in zijn stoel te hebben. We praten over onze pelgrimstocht zo goed en kwaad als het gaat in het Italiaans. Een klein half uur later staan we met heerlijk kort haar weer buiten. Wat een feest.

Een paar kilometer later lopen we door de stadspoort van het oude Siena. Het is erg rustig binnen de poort. Waar zijn de toeristen? Dat beginnen we te snappen als we nog een km verder zijn. Siena binnen de muren is erg groot en het echte centrum ligt wat verderop. Hoe verder we komen hoe meer toeristen. Maar dat de oude stad van Siena zo groot is helpt ook om de toeristen uit te spreiden.

We lopen door naar onze accommodatie, zodat we onze rugzakken kwijt kunnen en kunnen douchen voordat we de stad bekijken. Bij de accommodatie hangt een brief dat ze om 15:30 uur open gaan. Het is 12:30 uur. Dat wordt eerst lunchen, blog schrijven en zo en dan om een uur of 4 de stad in. Dat is ook oké.

We kunnen om 15:45 uur naar binnen en na de administratie en een douche gaan we de stad in. We bezoeken de Piazza Il Campo. Een enorm groot plein in het centrum van de oude stad, met zeer indrukwekkende gebouwen er omheen.

Daarna gaan we door naar de kathedraal, gebouwd tussen 1196 en 1348. Ook een enorm groot gebouw. De indruk die we krijgen van Siena is zeker dat ze vonden dat “meer” ook “beter” is.

We gaan de kathedraal niet in. Het is lastig om kaartjes te kopen, minimaal €9, en het is te veel geslenter. Voor mooie foto’s en informatie over de kathedraal zie https://en.m.wikipedia.org/wiki/Siena_Cathedral (Engels) of, wel met minder informatie, https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Kathedraal_van_Siena (Nederlands)

Tegenover de kathedraal staat het oude hostel/ziekenhuis uit zeker al 1090 en misschien wel 898. Het is een van de oudste nog bestaande ziekenhuizen uit die tijd. Ziekenhuizen uit die tijd verzorgden ook onderdak voor wie het nodig had, zoals pelgrims. Het is sinds 1900 niet meer als ziekenhuis in gebruik en is tegenwoordig een museum. Maar dit is wel de plek waar in 1090 pelgrims die onderdak zochten een plek zouden hebben gevonden. Voor een foto zie het foto-album.

We komen ook nog langs het hoofdgebouw van de universiteit van Siena. Deze stamt uit 1240. Het is een van de oudste, publiek gefinancierde, universiteiten van Italië. De verschillende faculteiten zitten over de hele stad verspreid.

Siena is een zeer indrukwekkende stad. Je kunt aan veel dingen zien dat het een heel belangrijke positie had in de middeleeuwen en daarna. En ook dat het een heel rijke stad was. En, bonus, met de toeristen valt het mee. Je kunt meestal wel redelijk doorlopen.

Day 66 - 67: Gambassi Terme - San Gimignano

(English further down)

Dag 66, 9 sep: 18.1km, 29 graden bij aankomst, zonnig, warm in de zon

Gambassi Terme - camping San Gimignano

Het is vandaag niet zo’n lange dag, maar we zijn toch maar weer om 6 uur op, want de verwachting is weer voor 33 graden vandaag en als we in de zon lopen betekent dat dat het om 11 uur al aardig warm begint te worden om te lopen.

We slapen met zijn vieren op een kamer. De derde persoon staat ook tegelijk met ons op, maar de ander was nog met een vriend die in de buurt woont uit geweest en was waarschijnlijk laat terug (we hebben haar niet meer gehoord) en die wil vast wat uitslapen. We doen alle drie zachtjes, maar het helpt niet echt. We maken haar toch wakker en zien haar even later ook bij het ontbijt.

Om 7 uur zijn we op pad en het is weer het begin van een mooie dag. We lopen vandaag nog steeds over een heuvelrug. En de uitzichten zijn mooier dan gisteren. We kijken meer uit op het groen. Vaak wijnvelden en olijfboomgaarden, afgewisseld met bos.

We dalen en klimmen redelijk wat af en dat maakt het vandaag toch nog een redelijk pittige dag.

Na ongeveer 10km komen we door het dorp Pancole, waar we iets bijzonders aantreffen. Onder de grond is er een permanente kerststal gemaakt.

En je moet door een tunnel lopen om er bij te komen. Onderweg staan allerlei beelden, vooral van herders.

Maar dit is niet alles. Er is ook een verhaal van een Maria-verschijning hier. In de tweede helft van de 17e eeuw was er zware armoede in deze streek door droogte. In 1668 was een doofstom meisje, Bartolomea Ghini, met haar schapen onderweg en ze was zo verdrietig dat ze flink huilde. Er verscheen haar een prachtige vrouw die vroeg waarom ze zo verdrietig was. Toen ze vertelde van de armoede (ja, ze kon ineens horen en praten), zei de vrouw tegen haar dat ze naar huis moest gaan en dat er voldoende brood, olie en wijn zou zijn. Ze rende naar huis en riep om haar ouders. Die waren ook zeer verbaasd dat ze kon praten. En ze vonden in huis inderdaad brood, olie en wijn.

Toen de dorpelingen naar de plek gingen waar Bartolomea zei dat ze de vrouw gezien had, vonden ze daar, verborgen onder een aantal struiken, een portret van Maria die eruit zag als de vrouw die Bartolomea gezien had. Sindsdien wordt Maria hier vereert als de Moeder van Goddelijke Voorzienigheid. Er is een kerk gebouwd ter ere van deze gebeurtenis.

Als we verder lopen krijgen we na niet al te lange tijd San Gimignano in zicht. Het ligt natuurlijk weer op een heuvel die we zullen moeten beklimmen.

Dat doen we dus maar, het gaat grotendeels over de weg en het is dus niet zo steil. Als we door de oude stadspoort het oude centrum in lopen is het al gauw weer een toeristen gekkenhuis. Het oude centrum is erg mooi, zoals van een aantal steden hier in Toscane. Maar het betekent dat er ook meteen in grote getale mensen op afkomen. En omdat het vandaag zaterdag is, wellicht nog meer dan door de week.

Het probleem is een beetje dat wij normaal al niet gek zijn op grotere aantallen mensen op een hoopje en dat dit tijdens onze pelgrimstocht alleen nog maar erger is geworden. Elly kan er vooral slecht tegen.

San Gimignano is wel een erg mooi stadje. Het heeft nog een stadsmuur en er zijn erg mooi bewaard gebleven middeleeuwse huizen in het oude centrum. Onder andere een 12-tal torens. We bewonderen het vlug, en een klein beetje.

Binnen een half uur zijn we de stad weer uit en lopen de laatste 2,5 km naar de camping. Het is een camping met erg veel bomen en wij staan op een plek waar we echt tussen de bomen staan met een aantal kleine tentjes. Een mooie plek, wel op het zand. Hopelijk gaat het niet regenen. We zijn hier twee nachten. Morgen hebben we een rustdag.

Op deze camping is ook een “pelgrims dorp”. Een tiental kleine gebouwtjes, waar aan beide kanten een kamer zit met drie bedden. Ze zijn in de periode 2012-2014 neergezet als onderdeel van een project om meer Via Francigena pelgrims een goedkoop onderdak te kunnen bieden. Een aantal van de pelgrims die afgelopen nacht bij ons in het hostel sliepen, hebben hier ook geboekt voor vannacht.

Dag 67, 10 sep: rustdag in San Gimignano, 30 graden, zonnig.

‘s Ochtends slapen we lekker uit. We willen bij het café op de camping gaan ontbijten en dat gaat pas om 8 uur open. Daarna is het de was doen en wat relaxen. We hadden besloten om ook op de camping in het restaurant te lunchen en dan vanavond iets simpels te eten, aangevuld met iets lekkers uit de supermarkt. We willen toch nog wel even het stadje in om wat rond te kijken.

We hebben om 2 uur de bus van de camping de stad in. Het is maar een ritje van een paar minuten. We stappen uit bij de zuidelijke stadspoort en storten ons tussen de toeristen. Er wordt volop gewinkeld, gedronken en gegeten. Veel gedronken en gegeten. Toch wel een favoriete bezigheid van toeristen.

Wij slenteren mee en komen na een tijdje bij het centrale plein. Daarvoor waren we een klein beetje van de geijkte route afgeweken en kwamen we bij de achterkant van het gemeentehuis terecht. Daar stonden deze twee grote klokken.

Op het plein zelf was het net zo druk als gisteren. Veel mensen die proberen een foto te maken van de gebouwen en de torens. Het is ook mooi.

We lopen dan nog verder naar het noorden, naar de kerk van Sant’Agostino. Het is een kerk uit de 13e eeuw, bekend om zijn fresco’s. De schilder Benozzo Gozzoli schilderde hier in 1464-65 achter het altaar 21 fresco’s die het leven van Agostino uitbeelden. Hier wordt op dit moment aan gewerkt en deze waren niet goed zichtbaar. Er is ook een fresco van dezelfde schilder uit 1464 van San Sebastiano, de beschermheilige tegen de pest, om hem te vragen om bescherming voor de bewoners tegen de pest die toen door San Gimignano trok (linker fresco).

De gebroken pijlen in het midden van het schilderij is een gebed aan San Sebastiano om de pijlen van de pest die uit de hemel kwamen, omdat God de mensen wilde straffen voor hun zondige leven (zo dacht men toen), af te weren.

De kerk zelf is weer van een simpele structuur, zoals we de laatste dagen al vaker hebben gezien hier. Het is in principe een rechthoek met een dak ondersteund door houten balken. Het heeft wel iets deze simpele vorm. Weinig om je af te leiden van waar het om gaat.

We lopen terug naar de winkel, die helaas zondagmiddag is gesloten. Dat lekkere extraatje voor bij de simpele maaltijd van vanavond gaat dus niet door. We redden ons wel met wat we hebben.

Update: Elly vind wat fruit en vruchtensap, en ijsjes(!)in de kampwinkel.

/ English /

Day 66, Sep 9: 18.1km, 29 degrees on arrival, sunny, warm in the sun

Gambassi Terme - San Gimignano campsite

It's not such a long day today, but we're up at 6 anyway, as the forecast is for 33 degrees again today, and walking in the sun means that by 11 o'clock it starts to get quite warm for walking.

The four of us sleep in one room. The third person also got up at the same time as us, but the other had been out with a friend who lives nearby and was probably back late (we didn't hear her again) and she probably wants to sleep in a bit. All three of us do as quietly as we can, but it doesn't really help. We wake her up anyway and see her a little later at breakfast as well.

At 7 o'clock we are on the road and it is the start of another beautiful day. We are still walking on a ridge today. And the views are nicer than yesterday. We look out more on green things. Often vineyards and olive groves, interspersed with forest.

We descend and climb quite a bit, making today still a fairly tough day.

After about 10km, we pass through the village of Pancole, where we find something special. A permanent nativity scene has been created underground.

And you have to walk through a tunnel to get to it. Along the way there are all sorts of statues, especially of shepherds.

But this is not all. There is also a story of a Marian apparition here. In the second half of the 17th century, there was severe poverty in this region due to drought. In 1668, a deaf-mute girl, Bartolomea Ghini, was walking with her sheep and she was so sad that she cried heavily. A beautiful woman appeared to her and asked why she was so sad. When she told of the poverty (yes, she could suddenly hear and talk), the woman told her to go home and there would be plenty of bread, oil and wine. She ran home and called for her parents. Those were also very surprised that she could talk. And they did indeed find bread, oil and wine in the house.

When the villagers went to the place where Bartolomea said she had seen the woman, they found there, hidden under some bushes, a portrait of Mary that looked like the woman Bartolomea had seen. Since then, Mary has been revered here as the Mother of Divine Providence. A church has been built in honour of this event.

As we continue walking we get to see San Gimignano after not too long. It is, of course, again on a hill that we will have to climb.

And so we do, it is mostly on the road so it is not that steep. As we walk through the old city gate into the old centre, it is soon a tourist madhouse again. The old centre is very pretty, as of a number of towns here in Tuscany. But it means it is also immediately crowded with people in large numbers. And since today is Saturday, perhaps even more than during the week.

The problem is a bit that we are already normally not fond of larger numbers of people together and during our pilgrimage this has only got worse. Elly especially finds it difficult.

San Gimignano is a very pretty town, though. It still has a city wall and there are very nicely preserved medieval houses in the old centre. Among them are some 12 towers. We admire it quickly, and only a little bit.

Within half an hour we are out of town again and walk the last 2.5 km to the campground. It's a campground with a lot of trees and we are on a spot where we are really among the trees with a couple of small tents. A nice spot, though on sand. Hopefully it won't rain. We are here for two nights. Tomorrow we will have a rest day.

This campground also has a "pilgrims' village". A dozen or so small buildings, with a room on either side with three beds. They were erected between 2012 and 2014 as part of a project to provide cheap accommodation for more Via Francigena pilgrims. Some of the pilgrims who slept in the hostel with us last night also booked here for tonight.

Day 67, 10 Sep: rest day in San Gimignano, 30 degrees, sunny.

In the morning, we sleep in. We want to have breakfast at the campground café, which doesn't open until 8am. After that, it's laundry and some relaxing. We had decided to have lunch at the restaurant at the campground as well and then eat something simple tonight, supplemented with something tasty from the supermarket. We still wanted to go into the town to look around a bit.

We have the bus from the campground into town at 2 o'clock. It's only a few minutes' ride. We get off at the southern city gate and plunge ourselves among the tourists. There is plenty of shopping, drinking and eating. Lots of drinking and eating. Surely a favourite pastime of tourists.

We strolled along and after a while, arrived at the central square. Before that, we had deviated a little bit from the customary route and ended up at the back of the town hall. There stood these two big bells.

The square itself was just as busy as yesterday. Lots of people trying to take a photo of the buildings and towers. It is beautiful, that is true.

We then walked further north to the church of Sant'Agostino. It is a 13th-century church, famous for its frescoes. The painter Benozzo Gozzoli painted 21 frescoes depicting the life of Agostino here behind the altar, in 1464-65. These are currently being worked on and were not clearly visible. There is also a fresco by the same painter from 1464 of San Sebastiano, the patron saint against the plague, asking him for protection for the inhabitants against the plague that swept through San Gimignano at the time (fresco on the left).

The broken arrows in the centre of the fresco was a prayer to San Sebastiano to ward off the arrows of the plague that came from heaven because God wanted to punish people for their sinful lives (or so people thought at the time).

The church itself is again of a simple structure, as we have seen many times here in recent days. It is basically a rectangle with a roof supported by wooden beams. It does have something this simple shape. Little to distract you from what it is all about.

We walk back to the shop, which is unfortunately closed on Sunday afternoon. So that tasty extra to go with tonight's simple meal is out. We will manage with what we have.

Update: Elly finds some fruit and juice in the camp shop!

Day 64 - 65: Seghetti-Chiappini - Gambassi Terme

(Nederlands verder naar beneden)

Day 64, Sep 7: 25.5km, 32 degrees, sunny, warm in the sun, strong wind

Seghetti-Chiappini - San Miniato

We sleep well and are up at 6 am so we can be out the door by half past six. By then it is light, though the sun is not yet up.

It's a less than half-hour walk to the first café. There it is enormously busy. It lies on the through road, and it seems like everyone stops here to grab a coffee and a brioche (a croissant or something similar). We always sit back and enjoy that first cup of coffee. We are already quite used to this Italian breakfast, though. It will take some getting used to a Dutch breakfast again when we get back.

We first walk to Galleno via some smaller roads and, among other things, another stretch of road from the Middle Ages where you still walk over the same cobblestones as 1000, 1200 years ago pilgrims walked to Rome. Our walking guide describes it as a stretch of road from the original Via Francigena. It's those round boulders again, big and small. Modern pilgrims find this so uncomfortable walking that a path has been made next to the old road. Unfortunately, I didn't take a photo of it.

After Galleno, we enter what our guidebook calls a "wild and deserted" forest. We don't notice the "wild" so much, but deserted it is. It is a beautiful stretch and nice and quiet. This path takes us to Ponte a Cappiano (Bridge at Cappiano). The village is named after the bridge. That's a common thing here. The bridges are often there before the village.

It is a special bridge because on top of it is a hostel. This is a photo of the back. A photo of the front unfortunately did not go with the sun.

A bridge is mentioned at this spot as early as the year 1019. This bridge is destroyed in 1325 in the war between Lucca and Florence. It was rebuilt by Florence. By then, the spot was strategic enough to erect a tower on it. By the early 16th century, the bridge had been replaced by a new one by someone from the Medici family. This included two towers and the current hostel.

We walk on to Fucecchio. A village on a 50m-high hill. We can see it from afar, and of course we have to pass through it.

We climb up via steps (see photo album). Always something that hurts muscles that are already tired. But the view at the top is beautiful. We look out over a fairly large urban area at the foot of Fucecchio. This is roughly to the west, towards the sea. A bit more to the north, we can see the valley we came from, which must therefore include Lucca.

From Fucecchio it's onward along mostly back roads and paths to our final destination for today: San Miniato. But first we gross the river Arno, one the major rivers in Italy. Like Fucecchio, San Miniato is on a hill, but one 120m higher than its surroundings. But before we get there, we pass through the lower part of San Miniato, San Miniato Basso, where we find this nice surprise.

Someone has put out chilled water, fruit juice, biscuits and the like for pilgrims. We are allowed to take this. Isn't that nice. With a request to send a photo via their WhatsApp number, though. We enjoy a packet of chilled apricot juice and send a selfie.

We can also see San Miniato from afar. The path winds uphill and at one point emerges at the bottom of a lift that takes you to a high point in the village in one go. We don't turn that down. San Miniato is high and on a steep slope. It is a village with an interesting stretched structure.

Because the slope is so steep and high, it has huge views over the valley. It is also roughly in the middle of the east-west line from Florence to Pisa and the north-south line Lucca to Siena. All this makes it a militarily interesting place. One of the must-dos as a tourist is the tower of San Miniato.

This stands on an even higher part of San Miniato: on the "rock". It is the tower of Frederick II. https://www.discoversanminiato.it/en/history/the-tower-of-frederick-ii-in-san-miniato/. The tower was built by Frederick II between 1217 and 1223. It was an addition to a fortress already built on the rock in the mid-10th century. This made it a heavily secured site. Nothing remained of the fort. Only the tower was still there. Unfortunately, the tower was also destroyed by the German army when they had to train 1944. But the tower was rebuilt in 1958 as a copy of the old one.

From the top of the tower you have a very nice view of the surrounding area, as well as of San Miniato itself.

There are at least 10 churches in San Miniato, probably more. It is a village/town of almost 28,000 inhabitants. It was also once the seat of the diocese, so it also has a cathedral. We looked at a few churches. They seemed less richly executed than in other places. The cathedral, for instance, has fake marble and a very 'golden' ceiling.

Finally, an interesting fact about San Miniato: Napoleon Bonaparte's ancestors came from here. The Bonaparte family had been exiled from Florence in 1268 and settled in San Miniato. At the end of the 16th century, they moved to Corsica. But Napoleon's father still held the title "citizen of San Miniato".

Day 65, 8 Sep: 23.3km, 31 degrees, sunny, quite warm. Not much shade

San Miniato - Gambassi Terme

Breakfast this morning was served from 7am. That meant we were off a little after 7:30am, which was on the late side for us.

The route today was over a ridge almost all the time, around 100m above the valley on either side. With that, it was a very scenic route. We had many views, though much of it was a view over farmland. The first hour we walked on a medium-sized road, but after that it was on paths and small roads.

What was very special today was the number of other pilgrims we met: 11 of them, including 1 Dutch and 1 Frenchwoman who lives in Utrecht (Netherlands). That many was definitely a record. We walked a bit with almost all of them and chatted a bit. And even during a rest in the shade, we sat and chatted with others. To this extent that had not happened before. Of this group, as far as we found out, only 4 are going on to Rome.

Tonight we sleep at the Ostello Sigerico, the hostel named after the Archbishop of Canterbury who described the Via Francigena on his way back home from Rome at the end of the 10th century. He slept here himself. It was his 20th stop from Rome.

Once we checked in, many more joined us. We are a bit outside the village here. And almost everyone eats along with the meal offered here at the hostel. The tables are set for 23 people.

It is a nice building where we are. It is part of a larger complex, next to the church that is also here.

Finally, we got our 80th stamp on our credentials today. And with that it is full! We have to start a fresh one tomorrow.

/ Nederlands /

Dag 64, 7 sep: 25.5km, 32 graden, zonnig, warm in de zon, harde wind

Seghetti-Chiappini - San Miniato

We slapen lekker en zijn om 6 uur op, zodat we om half 7 de deur uit kunnen zijn. Tegen die tijd is het wel licht, al is de zon dan nog niet op.

Het is een minder dan een half uur lopen naar het eerste café. Daar is het enorm druk. Het ligt aan de doorgaande weg, en het lijkt wel of iedereen hier stopt om een koffie en een brioche (een croissant of iets soortgelijks) mee te nemen. Wij gaan altijd even rustig zitten en genieten van die eerste kop koffie. We zijn al wel enorm gewend aan dit Italiaanse ontbijt. Het zal ontwennen worden als we weer terug zijn.

We lopen eerst naar Galleno via wat kleinere wegen en onder andere weer een stuk weg uit de middeleeuwen waar je nog over dezelfde stenen loopt als 1000, 1200 jaar geleden de pelgrims naar Rome liepen. Onze gids beschrijft het als een stuk weg van de oorspronkelijke Via Francigena. Het zijn weer van die ronde keien, groot en klein. Moderne pelgrims vinden dit zo ongemakkelijk lopen dat er een pad is gemaakt naast de oude weg. Helaas heb ik er geen foto van gemaakt.

Na Galleno gaan wat wat onze gids noemt een “wild en verlaten” bos in. Het “wild” merken we niet zo, maar verlaten is het wel. Het is een mooi stuk en lekker rustig. Dit pad brengt ons naar Ponte a Cappiano (Brug bij Cappiano). Het dorp is genoemd naar de brug. Dat is hier wel vaker. De bruggen zijn er vaak voordat het dorp er is.

Het is een bijzondere brug, want erbovenop staat een hostel. Dit is een foto van de achterkant. De voorkant ging helaas niet met de zon.

Er wordt op deze plek al een brug genoemd in het jaar 1019. Deze brug wordt vernield in 1325 in de oorlog tussen Lucca en Florence. Hij wordt door Florence opnieuw gebouwd. De plek was toen al strategisch genoeg om er een toren op te zetten. In het begin van de 16e eeuw was de brug vervangen door een nieuwe door iemand van de Medici familie. Met o.a. twee torens en het huidige hostel.

We lopen door naar Fucecchio. Een dorpje op een 50m hoge heuvel. We zien het van veraf liggen, en uiteraard moeten we er doorheen.

We klimmen via trapjes naar boven (zie foto-album). Altijd iets wat zeer doet aan spieren die al moe zijn. Maar het uitzicht bovenaan is mooi. We kijken uit over een vrij groot stedelijk gebied aan de voet van Fucecchio. Dit is ongeveer naar het westen, richting de zee. Wat meer naar het noorden zien we het dal liggen waar we vandaan komen en dus ook Lucca moet liggen.

Van Fucecchio is het verder over vooral achteraf weggetjes en paden naar onze eindbestemming van vandaag: San Miniato. Maar eerst gaan we over de rivier de Arno, een van de grote rivieren van Italië. San Miniato ligt net als Fucecchio op een heuvel, maar dan een van 120m hoog. Maar voordat we daar zijn komen we eerst nog door het beneden deel van San Miniato, San Miniato Basso en daar treffen we deze leuke verrassing aan.

Iemand heeft gekoeld water, vruchtensap, koekjes e.d. neergezet voor pelgrims. We mogen dit zo pakken. Dat is toch mooi. Wel met het verzoek om een foto op te sturen via hun WhatsApp nummer. We genieten van een pakje gekoelde abrikozen sap en sturen een selfie op.

Ook San Miniato zien we van ver liggen. Het pad slingert zich omhoog en komt op een gegeven moment uit onderaan een lift die je in een keer naar een hoog punt in het dorp brengt. Dat slaan we niet af. San Miniato ligt hoog en op een stijle helling. Het is een dorp met een interessante uitgerekte structuur.

Omdat de helling zo stijl is en hoog heeft het een enorm uitzicht over de vallei. Het ligt ook grofweg in het midden van de oost-west lijn van Florence naar Pisa en de noord-zuid lijn Lucca naar Siena. Al dit maakt het een militair interessante plek. Een van de must-do’s als toerist is de toren van San Miniato.

Deze staat op een nog extra hoog stuk van San Miniato: op de “rots”. Het is de tower of Frederick II. https://www.discoversanminiato.it/en/history/the-tower-of-frederick-ii-in-san-miniato/. De toren werd door Frederick II gebouwd tussen 1217 en 1223. Het was een toevoeging aan een fort dat al op de rots was gebouwd in het midden van de 10e eeuw. Daarmee werd het een zwaar beveiligde plek. Van het fort is niets meer over. Alleen de toren was er nog. Helaas is de toren ook verwoest door het Duitse leger, toen ze zich moesten trein 1944. Maar de toren is in 1958 herbouwd als een kopie van de oude.

Vanaf de top van de toren heb je een erg mooi uitzicht op de omgeving, maar ook op San Miniato zelf.

Er zijn in San Miniato zeker 10 kerken, waarschijnlijk meer. Het is een dorp/stadje van bijna 28.000 inwoners. Het was ooit ook de zetel van het bisdom en er staat dus ook een kathedraal. We hebben een paar kerken bekeken. Ze leken minder rijk uitgevoerd dan op andere plekken. Zo heeft de kathedraal bijvoorbeeld namaak marmer en een erg ‘gouden’ plafond.

Tot slot nog een interessant feitje over San Miniato: de voorvaderen van Napoleon Bonaparte komen hier vandaan. De Bonaparte familie was verbannen uit Florence in 1268 en vestigde zich in San Miniato. Aan het eind van de 16e eeuw verhuisden ze naar Corsica. Maar Napoleon’s vader had nog steeds de titel “burger van San Miniato”.

Dag 65, 8 sep: 23.3km, 31 graden, zonnig, behoorlijk warm. Niet erg veel schaduw

San Miniato - Gambassi Terme

Het ontbijt werd vanmorgen geserveerd vanaf 7 uur. Dat betekende dat we een beetje na 7:30 uur weg waren, wat aan de late kant was voor ons.

De route liep vandaag bijna de hele tijd over een heuvelrug, rond de 100m boven de vallei aan beide kanten. Het was daarmee een erg mooie route. We hadden veel uitzichten, al was het wel veel een uitzicht over landbouwgrond. Het eerste uur liepen we over een middelgrote weg, maar daarna was het over paden en kleine wegen.

Wat erg bijzonder was vandaag was het aantal andere pelgrims dat we tegen zijn gekomen: 11 stuks, waarvan 1 Nederlandse en 1 Française die in Utrecht (Nederland) woont. Zoveel was zeker een record. We hebben met bijna allemaal een stukje opgelopen en wat gekletst. En ook tijdens een rust in de schaduw hebben we samen met andere gezeten en zitten kletsen. In deze mate was dat nog niet eerder gebeurd. Van deze groep gaan er, we voorzover we hebben achterhaald, maar 4 door naar Rome.

We slapen vanavond in de Ostello Sigerico, het hostel genoemd naar de aartsbisschop van Canterbury die de Via Francigena heeft beschreven op de terugweg van Rome naar huis aan het eind van de 10e eeuw. Hij heeft hier zelf ook geslapen. Het was zijn 20e stop vanaf Rome.

Nadat we eenmaal waren ingecheckt, zijn er nog veel bij gekomen. We zitten hier een beetje buiten het dorp. En bijna iedereen eet mee met de maaltijd die hier in het hostel wordt aangeboden. Er is voor 23 mensen gedekt.

Het is een leuk gebouw waar we zitten. Het is onderdeel van een groter complex, naast de kerk die ook hier staat.

Tot slot, we kregen vandaag onze 80e stempel op onze stempelkaart. Daarmee is de kaart vol! We zullen morgen aan een nieuwe kaart moeten beginnen.

Day 61 - 63: Marina di Massa - Seghetti-Chiappini

(English further down)

Dag 61, 4 sep: 27.5km, 29 graden, zonnig, vrij warm in de zon

Marina di Massa - Camaiore

We zijn vroeg op vandaag, 5:45 uur, want we moeten de tent inpakken en we willen op tijd weg zijn. We zitten vanavond in een B&B en onze gastheer moet ‘s middags uiterlijk 4 uur naar zijn werk. Dus we willen zeker niet te laat zijn. We zijn om 6:40 op pad. We moeten eerst nog 13km de weg langs de kust volgen. Daarna gaan we 4km landinwaarts naar Pietrasanta. Vanaf daar pakken we de officiële route weer op. Dan is het nog 8 km, meer landinwaarts.

Ondanks dat het een bijna rechte weg is de eerste 13 km, is het niet vervelend lopen. Aan onze rechterkant (de strand kant) hebben we zo’n beetje 13km restaurants of cafés of beide. Allemaal met hun eigen privé stuk strand waarop dan strandstoelen staan en/of strandhuisjes. Slechts zo nu en dan wordt het onderbroken door een klein stukje publiek strand of soms zelfs heel even niets.

Het is niet te geloven dat je al deze bedrijven in leven kunt houden. Wat onderscheidt de een van de ander? Het lijkt me een hele kunst. Italianen moeten wel heel erg van het strand houden. Maar wat doen al die bedrijven dan als het geen zomer is? En het lijkt me echt vreselijk om met zo’n hele meute op elkaar te zitten. Niets voor ons, dat is wel duidelijk.

Aan de linkerkant van de weg is het of hotels of luxe villa’s. En heel vaak hotels. Die zullen toch ook gevuld moeten worden.

Onderweg komen we nog wel wat leuke dingen tegen. Een mooi beeldhouwwerk, wit marmer uiteraard. Gemaakt door Mosti Alessandro, een beeldhouwer uit India, die tegenwoordig een eigen studio heeft in Massa. Het geeft ook een idee van de beelden die we eergisteren tegenkwamen, toen we onderweg waren naar de camping.

En in deze regio is zelfs de zeewering soms voor een deel van brokken marmer.

Na 13km gaan we landinwaarts en bereiken Pietrasanta. Pietrasanta is een kleine stad met erg veel kunstenaars. En dat is te merken als je door de stad loopt. Er zijn veel kunstwerken en ook een kunsthotel, een kunst pizzeria, etc. Een bijzonder voorbeeld is wel het volgende, één van vier letters op een gevel. Zie ook het foto-album.

Daarna zijn we terug op de officiële route en dat is goed te merken: meteen lopen we weer op kleine achteraf weggetjes en hier en daar een bospad. En ook klimmen we weer, al is het weinig.

De laatste 2km gaat over een mooi paadje langs het water, waar we ook een kleine zilver reiger zien.

Dan lopen we Camaiore binnen. Camaiore had vroeger een burcht, maar daar is niet veel meer van open, behalve deze toegangspoort, gebouwd in het jaar 1374. Aan deze kant van de poort zat vroeger een ophaalbrug.

Onze accommodatie is in het centrum. Dat is erg lekker. Het is een kamer en eigen badkamer in een appartement, waar dus de eigenaar zelf ook woont. Maar hij werkt in een restaurant en is vanaf 4 uur ‘s middags weg en komt pas ‘s nachts terug. We zien hem dus maar even en hebben daarna het appartement voor ons zelf. Als wij morgenochtend zullen vertrekken zal hij nog slapen. Hij heeft goed voor ons gezorgd en het is een erg mooie kamer. Camaiore ligt tegen de bergen aan. Omdat we op de bovenste verdieping zitten hebben we een mooi uitzicht vanuit de kamer.

Dag 62, 5 sep: 25.4km, 29 graden, zonnig, warm in de zon, maar veel schaduw onderweg

Camaiore - Lucca

We zijn om 5:45 uur op en na inpakken en ontbijt zijn we om 6:45 uur de deur uit. Onze gastheer ligt nog te slapen, hopen we. Hij was afgelopen nacht erg laat thuis van zijn werk, wat hij in een bericht later ook zelf nog aangeeft.

Het is een heerlijke temperatuur om te lopen en als we Camaiore eenmaal uit zijn gaan we al gauw via kleine wegen en paadjes het landschap door. We stijgen langzaam om te beginnen en later wat meer, tot we op een hoogte zitten van 210m bij het dorpje Montemagno. Daar komen we de doorgaande weg weer tegen. En we hadden gisteravond besloten dat we die waarschijnlijk een stuk zouden volgen vanaf daar. De route in onze gids (uit 2020) gaat ook over de weg, maar de huidige route (in onze telefoon app) slingert om de weg heen. Dat voegt 3km toe aan een afstand van 3,5km en klimt in totaal 180m, terwijl de route over de weg alleen maar afdaalt.

De route is ongetwijfeld verlegd met het oog op de veiligheid. We snappen ook wel dat het niet echt kan om officieel de route over Provinciale Weg nummer 1 te laten lopen, zeker als de route populairder zou worden. Maar de weg is vrij breed en erg rustig en het scheelt wel veel. Dat maakt de afstand wat makkelijker en geeft ons hopelijk ook tijd om nog wat in Lucca rond te kijken.

Als we weer terug zijn op de route klimmen we nog een klein beetje tot het laatste hoge punt van vandaag: het dorpje Piazzano. Als we het verlaten en terugkijken hebben we een erg mooi zicht erop.

Daarna is het over kleine wegen richting Lucca. Vooral afdalen. Lucca ligt op een hoogte van 19m. We lopen de laatste paar km in het groen langs de rivier de Serchio. Dat is wel mooi van deze route. Ze weten vaak toch wel een “groene corridor” te vinden om een stad binnen te komen.

Als we de rivier verlaten komen we al heel gauw bij de oude stad. Deze is nog geheel omgeven door een hoge stadsmuur, als een burcht ingericht. Je kunt over de hele stadsmuur heen lopen, een rondje van ongeveer 4km.

Wij lopen de burcht binnen door de San Donato poort. Dat is de westelijke poort, net iets boven het midden op de plattegrond.

Lucca heeft als bijnaam de stad van de 100 kerken. En als we door de stad lopen naar onze accommodatie, komen we er al een paar tegen. Ze zijn vaak van een bijzondere architectuur. Zie ook het foto-album.

We zijn om 12:45 uur bij onze accommodatie. Daar moeten we tot 14:30 uur wachten tot er iemand komt om open te maken. Wat een beetje jammer is, want dat beperkt onze tijd om rond te kijken. Terwijl we daar zitten te wachten, komt er een Australische vrouw aan, die we al eerder hebben gezien. Zij is vandaag met de trein uit Massa gekomen. Ze heeft de huid van haar voeten kapot gelopen en die moeten eerst helen voordat ze weer kan lopen. Ze hoopt hier in Lucca morgen Australische vrienden te ontmoeten en dan met hen samen verder naar Rome te lopen.

Als we binnen zijn en gedoucht, gaan we de stad in om rond te kijken. Een van de dingen die we doen is in een toren naar boven klimmen, 207 treden.

Het is de toren die sinds 1390 de officiële klokkentoren is van de stad Lucca. De toren stond er al, maar er is in 1390 een uurwerk in geplaatst. Het huidige uurwerk dateert van 1754. Boven aangekomen hebben we een erg mooi uitzicht over de stad. In de foto hieronder zie je de San Martino kathedraal (uit 1070).

Terwijl Elly wat uitrust, loop ik nog een eindje over de stadsmuur. Dat lijkt erg op wat je ziet als je over de stadsmuren loopt van soortgelijke Nederlandse vestingsteden zoals Naarden of Willemstad. Alleen is er hier geen water meer rondom de stadsmuur.

We gaan om 19 uur nog naar een speciale mis, waar we als pelgrims een zegen kunnen krijgen. Daar stond informatie over in ons hostel. Als we daar aankomen, worden er aan het begin van de mis 4 namen genoemd van pelgrims die blijkbaar zijn aangemeld. Dat het zo werkt wisten we niet. De zegening is aan het eind van de mis. Wij lopen gewoon mee naar voren en dat is prima. De zegening is voor alle pelgrims zegt de priester. De andere 4 blijken in een ander hostel te zitten en waren door hun gastvrouw aangemeld. We gaan met zegen richting restaurant en hebben een lekkere maaltijd.

Dag 63, 6 sep: 22.5km, 30 graden, een stevig briesje maakt het lekker weer.

Lucca - Seghetti-Chiappini (Altopascio)

In het hostel beginnen mensen om 6:30 uur op te staan en dat komt ons ook goed uit. We hebben niet zo’n lange dag vandaag. Om 7 uur zijn we op pad en vinden al gauw een café voor ons ontbijt. Het is net buiten het toeristische deel van het oude Lucca en dat is meteen te merken aan de prijs.

Het pad gaat vandaag door de vlakte ten zuidoosten van Lucca en daarmee ook door een vrij stedelijk gebied. We hebben wel veel kleine weggetjes, maar lopen toch veel over asfalt en tussen de huizen. Het is niet vervelend, afgezien van een stuk door een industriegebied, maar er is tegelijkertijd ook niet veel bijzonders te zien en dus hier te vermelden. Wel een paar dingen gelukkig.

Na een km of 6 komen we in Capannori en daar hebben ze iets leuks gemaakt.

Een doolhof speciaal voor pelgrims. Dat kunnen we natuurlijk niet overslaan, dus de rugzak gaat af en we gaan van punt 1, via punt 3, naar punt 2. Gelukkig is het niet zo moeilijk. Het kost ons net iets minder dan 30 seconden. Wel grappig. Elly loopt er nog even terug in voor de foto.

Een ander leuk punt is de oude abdij van Badia di Pozzeveri, ongeveer 3 km voor Altopascio. De abdij is oorspronkelijk van 952, maar is, vanwege oorlogsgeweld in de omgeving al in 1408 definitief verlaten. De kerk is er nog en er worden archeologische opgravingen gedaan en restauraties uitgevoerd, waardoor deze niet te bezichtigen is. Tegen de kerk aan staat ook nog een gebouw, dat nu een pelgrims hostel is. Daar zijn wat mensen aan het werk en we worden erg vriendelijk ontvangen en van een drankje voorzien. In het hostel zit ook een raam waardoor we de kerk in kunnen kijken. Dat mogen we zien.

Er staan nog wel wat meer gebouwen. Deze plek wordt door archeologie en paleo-antropologie studenten van de universiteiten van Bologna, Pisa en Milaan voor lessen en praktische oefeningen. Langzaam maar zeker wordt hier ongetwijfeld veel teruggevonden en gereconstrueerd.

We lopen door Altopascio en 3km verder naar onze accommodatie. Het is een B&B die wat van de route afligt, maar wel de afstand voor morgen 2-3km korter maakt. Dat is wel fijn, want officieel is het 29km.

/ English /

Day 61, Sep 4: 27.5km, 29 degrees, sunny, quite warm in the sun

Marina di Massa - Camaiore

We're up early today, 5:45am, because we have to pack up the tent and we want to be on our way on time. We are in a B&B tonight and our host has to leave for work by 4pm at the latest. So we definitely don't want to be late. We are on the road by 6:40am. First we have to follow the road along the coast for 13km. Then we head 4km inland to Pietrasanta. From there we pick up the official route again. Then it's another 8km, more inland.

Despite being an almost straight road for the first 13km, it is not a tedious walk. On our right (the beach side) we have about 13km of restaurants or cafes or both. All with their own private stretch of beach on which there are then beach chairs and/or beach huts. Only occasionally is it interrupted by a small stretch of public beach or sometimes even nothing for a while.

Keeping all these businesses alive is unbelievable. What distinguishes one from the other? It seems like quite an art. Italians must really love the beach. But then what do all these businesses do when it's not summer? And it seems really awful to sit on top of each other with so many people. Not something for us, that's for sure.

On the left side of the road, it's either hotels or luxury villas. And very often hotels. Those will have to be filled as well.

On the way, we do come across some nice things. A beautiful sculpture, white marble of course. Made by Mosti Alessandro, a sculptor from India, who now has his own studio in Massa. It also gives you an idea of the sculptures we came across the day before yesterday, on our way to the campground.

And in this region, even the seawall is sometimes partly made of chunks of marble.

After 13km we turn inland and reach Pietrasanta. Pietrasanta is a small town with many artists. And this is noticeable when you walk through the town. There are many works of art and also an art hotel, an art pizzeria, etc. A special example is the following though, one of four letters on a facade. See also the photo album.

Then we are back on the official route and it is very noticeable: immediately we are walking again on small back roads and here and there a forest path. And we also climb again, albeit little.

The last 2km is on a nice path along the water, where we also spot a small egret.

Then we walk into Camaiore. Camaiore used to have a castle, but not much of it is still there, except this entrance gate, built in the year 1374. This side of the gate used to have a drawbridge.

Our accommodation is in the city centre. This is very nice. It is a room and private bathroom in a flat, so the owner himself lives there too. But he works in a restaurant and is away from 4pm and does not return until late at night. So we only see him briefly and then have the flat to ourselves. When we will leave tomorrow morning, he will still be asleep. He has taken good care of us and it is a very nice room. Camaiore is set against the mountains. As we are on the top floor, we have a nice view from the room.

Day 62, 5 Sep: 25.4km, 29 degrees, sunny, hot in the sun, but plenty of shade on the way

Camaiore - Lucca

We are up at 5:45am and after packing up and breakfast we are out the door by 6:45am. Our host is still asleep, we hope. He was home from work very late last night, which he himself points out in a message later.

It's a lovely temperature for walking, and once we leave Camaiore we soon take to small roads and paths through the countryside. We climb slowly to begin with and later a bit more, until we are at an altitude of 210m near the village of Montemagno. There we meet the main road again. And we had decided last night that we would probably follow it for a bit from there. The route in our guidebook (from 2020) also goes along the road, but the current route (in our phone app) winds around the road. That adds 3km to a distance of 3.5km and climbs a total of 180m, while the route over the road only descends.

No doubt the route has been shifted for safety reasons. We also understand that it cannot really be to officially have the route go along Provincial Road number 1, especially if the Via Francigena were to become more popular. But the road is quite wide and very quiet and it does make a big difference. It makes the distance a bit easier and hopefully also gives us time to look around Lucca some more.

Once we're back on the route, we climb a little more until the last high point of today: the village of Piazzano. Leaving it and looking back, we have a very nice view.

Then it's over small roads towards Lucca. Mostly downhill. Lucca is at an altitude of 19m. We walk the last few km in green surroundings along the river Serchio. That's kind of nice about our pilgrimage. They often manage to find a "green corridor" to enter a city.

Leaving the river, we soon reach the old town. It is still completely surrounded by a high city wall, like a fortress. You can walk all over the city wall, a round trip of about 4km.

We walk into the castle through the San Donato gate. This is the western gate, just above the centre on the map.

Lucca is nicknamed the city of 100 churches. And walking through the city to our accommodation, we already come across a few. They are often of unusual architecture. See also the photo album.

We arrive at our accommodation at 12:45 pm. There, we have to wait until 2:30pm for someone to come and open. Which is a bit of a shame, as it limits our time to look around. While we are waiting there, an Australian woman arrives, whom we have seen before. She came by train from Massa today. She has broken the skin of her feet and they need to heal before she can walk again. She hopes to meet Australian friends here in Lucca tomorrow and then walk on to Rome with them.

Once we are inside and showered, we go into town to look around. One of the things we do is climb up 207 steps in a tower.

While Elly rests a bit, I walk some more along the city wall. This is very similar to what you see when you walk along the city walls of similar Dutch fortified towns like Naarden or Willemstad. Only here, there is no water any more around the city wall.

We go to a special mass at 7pm, where we can get a blessing as pilgrims. There was information about that in our hostel. When we get there, at the beginning of the mass, 4 names of pilgrims who have apparently been registered are mentioned. We didn't know it works like that. The blessing is at the end of Mass. We just walk with them to the front, which is fine. The blessing is for all pilgrims says the priest. The other 4 turn out to be in another hostel and had been notified by their hostess. We head towards the restaurant with our blessing and have a nice meal.

Day 63, 6 Sep: 22.5km, 30 degrees, a brisk breeze makes the weather nice.

Lucca - Seghetti-Chiappini (Altopascio)

At the hostel, people start waking up at 6:30am, which suits us just fine. We don't have such a long day today. We are out and about by 7 and soon find a café for our breakfast. It's just outside the tourist part of old Lucca and that's immediately apparent from the price.

The path today goes through the plain southeast of Lucca and thus also through a fairly urban area. We do have many small roads, but still walk a lot on asphalt and between houses. It's not boring, apart from a stretch through an industrial area, but at the same time there is not much in particular to see and thus to mention here. A few things, though, fortunately.

After about 6 km we arrive in Capannori and they have made something nice there.

A maze especially for pilgrims. Of course we can't skip that, so the rucksack comes off and we go from point 1, through point 3, to point 2. Fortunately, it's not that difficult. It takes us just under 30 seconds. Nice though. Elly walks back in for the photo.

Another nice point is the ancient abbey of Badia di Pozzeveri, about 3 km before Altopascio. The abbey is originally from 952 but, due to war in the area, it was permanently abandoned as early as 1408. The church is still there and archaeological excavations and restorations are being carried out, so it cannot be visited. Against the church there is also another building, which is now a pilgrims' hostel. Some people are working there and we are very kindly welcomed and provided with a drink. The hostel also has a window through which we can see into the church. We are allowed to see that.

There are some more buildings. This place is used by archaeology and palaeo-anthropology students from the universities of Bologna, Pisa and Milan for classes and practical exercises. Slowly but surely, much will undoubtedly be recovered and reconstructed here.

We walk through Altopascio and 3km further to our accommodation. It is a B&B that is a bit off the route, but does shorten the distance by 2-3km for tomorrow. Which is nice, because officially it's 29km.

Day 59 - 60: Sarzana - Marina di Massa

(Nederlands verder naar beneden)

Day 59, Sep 2: 22.8km, 28 degrees, sunny, fairly hot in the sun

Sarzana - Marina di Massa

We left at 7 this morning, to have breakfast at a nearby café. We were on the road by 7.30am and it started with a climb, despite the fact that we were basically going to walk further towards the coast and then follow the coast. When something like this happens, there is always a reason and indeed: arriving at the top, we found the fortress of Sarzanello.

This fort is mentioned in a document of 963, when it was granted by the emperor to the bishop of Luni (more on Luni later). At the end of the 15th century, the fort was considerably modified to meet the new requirements in case of war. By 1502, it was complete. Since then, it has been remodelled, but still retains much of the fort of that time. The fort is in good condition, and it can be visited, but of course we are far too early in the morning for that. (See also photos in the photo album.)

We descended again and made some detours a little further inland, still roughly following the coast. After about 15km, we came to the location of archaeological excavations of what was once ancient Luni.

Founded by the Romans in 177 BC as a military base, Luni came to life by moving a group of 2,000 people there. It was an important area because it had a good port. And also because there is marble in the mountains nearby. These are the marble quarries of Apuan. The Romans liked to use marble to decorate their buildings. They first got it mostly from Greece and Turkey, until they found it closer to home. With the port so close, it was easy to transport the marble to Rome.

Luni prospered greatly because of the wealth it gained from trading in marble. It controlled an area coinciding with what is today the region of Lunigiana (see the drawn map of Day 57). In the 5th century, it was even declared the seat of a bishopric. In the early 6th century, problems began and the city was sacked by the Goths. After that, it changed hands regularly. On top of that, Luni's harbour was slowly silting up. All this did no do the marble trade any favours and by the early 8th century Luni was just a small village. In 990, the seat of the bishopric was moved to Carrara and later to Sarzana. In 1058, the population that was left moved to Sarzana and Luni was abandoned. What usually happens then is that over time, all the stones of the buildings are used to build something new somewhere else. Thus, little of the old Luni remains. In 1461, the cardinal of Sarzana made another attempt to ensure that what was left would be left alone, but to no avail. When the town hall of Sarzana was built in 1471, stones from Luni were used.

Excavations began in 1970 to recover what remains. And this is now an open-air museum where excavations continue. We visited this museum. The photo below is of a large Roman villa. See also the photo album.

Just outside the original village lie the remains of an amphitheatre. Unfortunately, all the stands have disappeared and only the layer below is still visible. This was an amphitheatre where gladiators fought each other. There was probably room for 7,000 spectators here.

Not long after leaving this behind, we turn off the official route towards the sea. We want to go to a campground today and tomorrow, and they are all close to the sea here. When we get to the road that runs along the coast, we find ourselves in the crowds. A stream of cars and people. Many of them on their way to, or coming from, the beach it seems. There is a lot of beach here and a lot of people on the beach.

Old Luni is no more, but the marble quarries are still there. High up in the mountains.

What used to be marble of Luni is now marble of Carrara. It is famous because it is of a beautiful white colour. Michelangelo was very fond of the marble from Carrara. And he almost always went to pick it personally. He strongly believed that the sculpture was already hidden in the marble and that as a sculptor he just had to make it emerge. Because he produced so much, Michelangelo was in Carrara quite regularly. For his famous David, he used a block of marble that came from Carrara, but was already in Florence and he had not picked it himself in Carrara. It had cracks in it and other sculptors did not know what to do with it. Not so much a problem for Michelangelo.

As we walk through Carrara on the road along the beach, the curbs are made of marble. We come across many marble statues. At the campsite, there is marble around the sinks. We are lucky that a few hundred metres from the campsite there is a church where we can go to mass. The altar is a rough block of white marble measuring about 3 by 1 by 1 metre. Beautiful to look at. Marble is everywhere here.

Tomorrow we will be here for another rest day.

Day 60, Sep 3: rest day, 28 degrees, sunny

Marina Di Massa

This is a real rest day. Apart from going to church, doing laundry, writing this blog post and arranging some accommodation, we don't do much.

/ Nederlands /

Dag 59, 2 sep: 22.8km, 28 graden, zonnig, vrij warm in de zon

Sarzana - Marina di Massa

We vertrokken vanochtend om 7 uur, om te ontbijten bij een café in de buurt. Om half 8 waren we op pad en het begon met een klim, ondanks dat we in principe de verder naar de kust zouden gaan en dan de kust zouden volgen. Als er zoiets gebeurt is er altijd wel een reden en inderdaad: boven aangekomen troffen we daar het fort van Sarzanello.

Dit fort wordt genoemd in een document van 963, als het door de keizer wordt toegekend aan de bisschop van Luni (meer over Luni verderop). Aan het eind van de 15e eeuw werd het fort flink aangepast om het te laten voldoen aan de nieuwe vereisten in het geval van oorlog. In 1502 was het compleet. Sindsdien is er nog wel aan verbouwd, maar is toch veel van het fort van die tijd bewaard gebleven. Het fort is in goede staat, en het is te bezoeken, maar wij zijn daarvoor natuurlijk veel te vroeg in de ochtend. (Zie ook foto’s in het foto-album.)

We daalden weer af en maakten wat omzwervingen wat verder landinwaarts, nog wel steeds grofweg de kust volgend. Na ongeveer 15km komen we bij de plaats van archeologische opgravingen van wat eens het oude Luni was.

Luni is door de Romeinen gesticht in het jaar 177 vóór Christus als militaire uitvalsbasis en kwam tot leven door een groep van 2.000 mensen daar naar toe te verplaatsen. Het was een belangrijk gebied omdat er een goede haven was. En ook omdat er in de bergen vlakbij marmer is. Dit zijn de marmergroeven van Apuan. De Romeinen gebruikten graag marmer voor het verfraaien van hun gebouwen. Ze haalden het eerst vooral uit Griekenland en Turkije, totdat ze het dichter bij huis vonden. Met de haven zo dichtbij, was het makkelijk het marmer naar Rome te vervoeren.

Luni bloeide erg op vanwege de rijkdom die het verwierf door de handel in marmer. Het had een gebied onder controle dat samenvalt met wat tegenwoordig de streek van Lunigiana is (zie de getekende kaart van dag 57). In de 5e eeuw werd het zelfs tot zetel van een bisdom verklaard. In het begin van de 6e eeuw begonnen de problemen en werd de stad geplunderd door de Goten. Daarna kwam ze regelmatig in andere handen. Daar kwam nog bij dat de haven van Luni langzaamaan aan het dichtslibben was. Dit allemaal deed de handel geen goed en in het begin van de 8e eeuw was Luni nog maar een klein dorp. In 990 werd de zetel van het bisdom verplaatst naar Carrara en later naar Sarzana. In 1058 verhuisde de bevolking die er nog over was naar Sarzana en werd Luni verlaten. Wat er dan meestal gebeurt is dat in de loop van de tijd alle stenen van de gebouwen gebruikt worden om ergens anders iets nieuws te bouwen. Zo is er weinig van het oude Luni overgebleven. In 1461 deed de kardinaal van Sarzana nog een poging om te zorgen dat wat er nog restte met rust zou worden gelaten, maar dit mocht niet baten. Bij de bouw van het stadhuis van Sarzana in 1471 zijn stenen van Luni gebruikt.

In 1970 werd begonnen met opgravingen om terug te vinden wat er nog over is. En dit is nu een openluchtmuseum waar nog steeds opgravingen worden gedaan. We bezochten dit museum. De foto hieronder is van een grote Romeinse villa. Zie ook het foto-album.

Vlak buiten het oorspronkelijke dorp liggen nog de resten van een amfitheater. Helaas zijn alle tribunes verdwenen en is alleen de laag eronder nog zichtbaar. Dit was een amfitheater waar gladiatoren elkaar bevochten. Waarschijnlijk was er hier plaats voor 7.000 toeschouwers.

Niet lang nadat we dit achter ons laten, buigen we van de officiële route af in de richting van de zee. We willen vandaag en morgen naar een camping en deze liggen hier allemaal vlak aan zee. Als we bij de weg komen die langs de kust loopt komen we in de drukte terecht. Een stroom van auto’s en mensen. Veel van hen op weg naar, of komend van het strand lijkt het. Er is hier veel strand en er zijn veel mensen op het strand.

Het oude Luni is niet meer, maar de marmergroeven zijn er nog wel. Hoog in de bergen.

Wat vroeger marmer van Luni was, is nu marmer van Carrara. Het is beroemd omdat het erg mooi wit is. Michelangelo was erg gesteld op het marmer uit Carrara. En hij ging het bijna altijd persoonlijk uitzoeken. Hij geloofde er sterk in dat het beeld al in het marmer verborgen zat en dat hij als beeldhouwer het alleen tevoorschijn moest laten komen. Omdat hij zoveel produceerde, was Michelangelo regelmatig in Carrara. Voor zijn beroemde David heeft hij een blok marmer gebruikt dat wel uit Carrara kwam, maar dat al in Florence was en hij niet zelf in Carrara had uitgezocht. Er zaten barsten in en andere beeldhouwers wisten niet wat ze er mee aanmoesten. Michelangelo wist er wel raad op.

Als we door Carrara lopen over de weg langs het strand, zijn de stoepranden van marmer. We komen veel marmeren beelden tegen. Op de camping zit er marmer rondom de wasbakken. We hebben geluk dat er een paar honderd meter van de camping een kerk is waar we naar de mis kunnen. Het altaar is een ruwe blok witte marmer van ongeveer 3 bij 1 bij 1 meter. Prachtig om te zien. Marmer is hier overal.

Morgen zijn we hier nog voor een rustdag.

Dag 60, 3 sep: rustdag, 28 graden, zonnig

Marina Di Massa

Dit is een echte rustdag. Afgezien van naar de kerk gaan, de was doen, dit reisverhaal schrijven en wat accommodatie regelen, doen we niet veel.

Day 57 - 58: Pontremoli - Sarzana

(English further down)

Dag 57, 31 aug: 29.4km, 23 graden, bewolkt en zonnig, lekker weer

Pontremoli - Aulla

Het was een lange wandeling vandaag. Gelukkig hadden we hem wel met drie km weten in te korten door een stuk de weg te volgen daar waar het pad in twee bochten om de weg heen slingerde. Anders was het dus 32.4km geweest en die laatste kilometers zijn toch vaak het zwaarst.

Maar het was een mooie dag. Zowel qua pad als de enorme hoeveelheid historie die we onderweg tegenkwamen. Zoveel historie dat ik niet goed weet wat ik eruit moet pikken om te beschrijven.

Eerst maar het pad dan. Het was vrij veel op en neer. Volgens onze wandelgids zijn we een kleine 800m in totaal geklommen. Pontremoli ligt officieel op 236m en Aulla op 64m, dus we zijn netto ongeveer 170m afgedaald en niet meer zo ver af van zeeniveau. Afgezien van het begin, waar we over de weg liepen, liepen we veel door het bos en dat liep lekker. Veel schaduw, al is dat met de huidige temperatuur minder belangrijk.

Op de laatste 10km liepen we een heel stuk op een pad dat nog uit de middeleeuwen stamt en toentertijd speciaal is aangelegd voor de pelgrims. Het was toen blijkbaar niet de hoofdroute, maar een variant. Je kunt de randen van de bestrating nog goed zien. Het pad is ongeveer een meter breed.

We herkenden resten van deze bestrating zeker over een afstand van 3-4km. Dit bruggetje was er ook onderdeel van.

Een aardig beeld van onze route geeft de volgen “kaart”.

Het groene dal dat een beetje links van het midden naar beneden komt is het dal waar we vandaag doorheen gelopen zijn. Als je wat inzoomt, kun je bovenaan het dal Pontremoli zien liggen, en aan het eind van dat stuk, voordat het dal vrij scherp afbuigt naar het westen, ligt Aulla. Morgen zullen we het dal verder volgen richting het westen (alhoewel wel over de heuvels), en dan naar Sarzana, richting de kust. De dag daarna gaan we naar de kust en staan we op een camping in de buurt van Massa.

We kwamen vandaag door veel dorpjes. En regelmatig waren deze dorpjes, omdat ze wat hoger liggen, gebouwd rondom, of zelfs in de vorm van een burcht, met een sterke verdediging in de vorm van een stadsmuur.

Een zeer bijzonder voorbeeld is het dorp Filetto, dat als vorm een vierkant heeft, met een toren op elke hoek. Het is een erg klein dorp, gebouwd als een burcht, met zijn oorsprong in 6e en 7e eeuw. Deze Byzantijnse dorpjes moesten zich verdedigen tegen aanvallen van de Longobarden (Lombarden). De structuur van het dorp is dit vierkant.

Het is een van de best bewaard gebleven voorbeelden in Italië van een middeleeuwse stad. Er staat nog één toren overeind en van een andere nog een stukje. Daar kwamen we langs. Ik heb nog wat meer foto’s in het album staan.

Een ander mooi voorbeeld is het dorpje Virgoletta. De huizen aan de rand van het dorp zijn zo gebouwd dat het het dorp tot een onneembare vesting maakt. De huizen vormen een 10-15m hoge muur. Zie ook het foto album.

We kwamen om 15:15 uur in Aulla aan. We konden al in de accommodatie terecht, maar hebben toch nog maar eerst een ijsje gegeten :-). Ons hostel is gevestigd in wat er over is van een Benedictijnse abdij die hier gestaan heeft. De abdij zelf is samen met het oude Aulla in de tweede Wereldoorlog bij bombardementen vernield. Wat erg jammer is, want Aulla is al een heel oude stad, gegeven de belangrijke plek waar het gelegen is.

De kerk dateert van het van de 10e-11e eeuw en staat dus nog overeind. De kerk is erg bijzonder. De kerk is gewijd aan San Caprasio. San Caprasio wilde als kluizenaar leven om zich op die manier aan God te wijden. Hij deed dit in Lérins, een eilandengroep voor de kust van de Franse Rivièra. Toen hij overleed, in het jaar 430, werd hij meteen heilig verklaard. Aan het eind van de 9e eeuw werden zijn resten overgebracht naar de abdij kerk van Aulla.

De kerk zelf heeft ook een museum en is zelf een plek van archeologische opgraving. Er liggen meerdere glazen platen in de vloer waaronder je een deel van de opgravingen kunt zien. Achter het altaar is er een stuk waar je ongeveer anderhalve meter diep kunt kijken, zelfs naar resten van een kerk die hier stond uit de 8e eeuw.

Op deze foto zie je in het midden het 2e graf van San Caprasio. Daarvoor, niet zichtbaar op deze foto, wel op een tweede in het foto album, ligt zijn 1e graf.

Naast het 2e graf aan de rechterkant zie je een boog van marmeren tegels. Dat is een deel nam de muur van de kerk uit de 8e eeuw. Daar meteen achter zie je een boog van een volgende muur, dat is de muur van een kerk uit de 9e eeuw. En dan, met de ramen, is de muur van de huidige kerk, uit de 10e-11e eeuw.

De resten van San Caprasio liggen tegenwoordig niet meer onder de grond, maar in een glazen kist onder het altaar.

We kunnen niet koken in het hostel, dus we gaan uit eten. Dat was erg jammer, niet :-). We hadden een lekkere pizza met zelfs een toetje.

Dag 58, 1 sep: 18.5km, 24 graden, warm in de zon, maar we hadden veel schaduw.

Aulla - Sarzana

De afstand voor vandaag was niet erg lang, maar het stond toch in de gids als een pittige dag, omdat we weer een stevige klim hadden, ruim 900m, en over wat lastige paden. De klim zou de laatste heuvelrug zijn voor de kust.

De klim viel op zich wel mee, dat zijn we langzaamaan wel gewend. Maar het was wel een lastig pad. Erg rotsig en ongelijk, en zelfs veel met losse keien. Je moest goed opletten waar je je voeten neerzette. En dat schoot dus niet zo heel goed op.

Maar het pad was erg mooi. We liepen dus niet door het dal. Het dal is erg druk met verkeer en bebouwing en dus niet erg leuk om doorheen te lopen. Daarom gingen we omhoog. We hadden van tijd tot tijd een schitterend uitzicht en kwamen weer door dorpjes die tegen of op de heuvel geplakt leken.

Een van die dorpjes was Bibola. De foto hieronder is genomen toen we daar alweer voorbij waren en terugkeken. In het midden zie je ruïnes van een kasteel.

We hoefden eigenlijk Bibola niet in, maar er stond een bordje dat, als je nog wel de laatste 50m stijging naar Bibola liep, je dan beloond werd met ruïnes van een kasteel (zie foto-album) en een heel mooi uitzicht. Dus wij liepen toch maar verder naar boven, het was immers een korte dag. En ze hadden niet gelogen. Het uitzicht op het dal beneden was schitterend. Foto’s doen dat nooit helemaal zo uitkomen, maar hopelijk krijg je een indruk.

Na ongeveer 2 1/2 uur waren we op de top, en even later kregen we een uitzichtpunt de zeekant op. En inderdaad, we zagen de zee in de verte. Het was een mooi moment.

Vandaar ging het naar beneden. Nog wel steeds over een lastig pad, dus nog steeds oppassen geblazen met waar we onze voeten neerzetten. Toen we eenmaal weer beneden in het dal waren, was het nog 4km over een vlak pad Sarzana in. Sarzana ligt op 21m hoogte. We zijn bijna bij de kust.

We slapen vanavond in een hostel van de plaatselijke parochie. De drie Australische vrouwen zijn ook weer hier. Ze willen morgen wat verkennen in de buurt met behulp van het openbaar vervoer. En dan dezelfde dag nog doorreizen per trein naar Lucca. Veel lopen zit er nog niet in voor hen.

Sinds dag 54 zijn we een drietal Brazilianen tegengekomen die dezelfde etappes liepen als wij. Maar gisteren liepen ze maar met zijn tweeën omdat er één teveel last had van zijn knie. En vanochtend hebben ze ook de trein naar Lucca genomen om daar rond te kijken en te rusten. Het is toch niet heel makkelijk zo’n tocht te lopen. Je moet goed op je lichaam letten en op tijd rust nemen.

Ook hier kunnen we vanavond niet koken, dus dat wordt weer een restaurant zoeken.

Vanaf Sarzana is het nog 489km naar Rome. Minder dan 500km te gaan!

/ English /

Day 57, 31 Aug: 29.4km, 23 degrees, cloudy and sunny, nice weather

Pontremoli - Aulla

It was a long walk today. Fortunately, we did manage to shorten it by three km by following the road for a stretch where the path wound around the road in two bends. Otherwise it would have been 32.4km and those last kilometres are often the toughest.

But it was a beautiful day. Both in terms of the path and the huge amount of history we encountered along the way. So much history that I don't really know what to pick out to describe.

First the path, then. It was pretty much up and down. According to our walking guide, we climbed just under 800m in total. Pontremoli is officially at 236m and Aulla at 64m, so we descended a net of about 170m and are not that far from sea level. Apart from the beginning, where we walked on the road, we walked a lot through the forest, which was nice. Lots of shade, although with the current temperature that is less important.

On the last 10km, we walked quite a bit on a path that dates back to the Middle Ages and was specially built for pilgrims at the time. It was apparently not the main route then, but a variant. You can still clearly see the edges of the pavement. The path is about a metre wide.

We certainly recognised remnants of this paving over a distance of 3-4km. This little bridge was also part of it.

A nice view of our route is given by the following "map".

The green valley coming down a little left of centre is the one we walked through today. If you zoom in a bit, you can see Pontremoli at the top of the valley, and at the end of that stretch, before the valley turns quite sharply to the west, is Aulla. Tomorrow we will continue following the valley westwards(although up the hill), and then to Sarzana, towards the coast. The day after that, we will head to the coast and camp near Massa.

We passed through many villages today. And regularly, because these villages are a bit higher up, they were built around, or even in the form of a castle, with a strong defence in the form of a city wall.

A very special example is the village of Filetto, whose shape is a square, with a tower at each corner. It is a very small village, built like a fortress, with its origins in 6th and 7th centuries. These Byzantine villages had to defend themselves against attacks by the Lombards (Longobards). The structure of the village is this square.

It is one of the best-preserved examples in Italy of a medieval town. One tower still stands and a piece of another. We passed the last one. I have some more photos in the album.

Another fine example is the village of Virgoletta. The houses on the edge of the village are built in such a way that it makes the village an impregnable fortress. The houses form a 10-15m high wall. See also the photo album.

We arrived in Aulla at 3:15 pm. We could already enter the accommodation, but had an ice cream first anyway :-). Our hostel is located in what is left of a Benedictine abbey that stood here. The abbey itself, along with old Aulla, was destroyed in bombing raids in World War II. Which is very unfortunate, because Aulla is already a very old town, given the important location.

The church dates from the 10th-11th century and is thus still standing. The church is very special. The church is dedicated to San Caprasio. San Caprasio wanted to live as a hermit in order to dedicate himself to God. He did so in Lérins, a group of islands off the coast of the French Riviera. When he died, in the year 430, he was immediately declared a saint. At the end of the 9th century, his remains were transferred to the abbey church of Aulla.

The church itself also has a museum and is itself a site of archaeological excavation. There are several glass plates in the floor under which you can see some of the excavations. Behind the altar, there is a section where you can look about a metre and a half deep, even at remains of a church that stood here from the 8th century.

In this photo, you can see the 2nd tomb of San Caprasio in the middle. In front of it, not visible in this photo, though it is in another one in the photo album, is his 1st grave.

Next to the 2nd grave on the right, you can see an arch of marble tiles. That is part of the wall of the church from the 8th century. Right behind that, you see an arch of another wall, which is the wall of a church from the 9th century. And then, with the windows, is the wall of the current church, from the 10th-11th century.

Today, the remains of San Caprasio are no longer underground, but in a glass case under the altar.

We can't cook in the hostel, so we go out for dinner. That was very unfortunate, not :-). We had a nice pizza with even dessert.

Day 58, 1 Sep: 18.5km, 24 degrees, hot in the sun, but we had plenty of shade.

Aulla - Sarzana

The distance for today was not very long, but it was still listed in the guidebook as a tough day as we had another decent climb, over 900m, and over some tricky paths. The climb would be over the last ridge before the coast.

The climb wasn't too bad in itself, we are slowly getting used to that. But it was a tricky path. Very rocky and uneven, and even a lot with loose boulders. You had to be very careful where you put your feet. And so we didn't go very fast.

But the path was very beautiful. As said, we didn't walk through the valley. The valley is very busy with traffic and buildings and so not very nice to walk through. That's why we went up. We had stunning views from time to time and again passed through villages that seemed stuck against or on the hill.

One such village was Bibola. The photo below was taken when we had already passed there and looked back. In the middle you can see ruins of a castle.

We didn't actually need to enter Bibola, but there was a sign that if you did walk the last 50m ascent to Bibola, you would be rewarded with ruins of a castle (see photo album) and a very nice view. So we walked further up anyway, after all it was a short day. And they hadn't lied. The view of the valley below was stunning. Photos never quite do that justice, but hopefully you get an impression.

After about 2 1/2 hours we were at the top, and a little later we got a viewpoint up the sea side. And indeed, we could see the sea in the distance. It was a nice moment.

From there it was downhill. Still on a tricky path, though, so we still had to be careful where we put our feet. Once we were back down in the valley, it was another 4km on a flat path into Sarzana. Sarzana is at an altitude of 21m. We are close to the coast.

Tonight we are sleeping in a hostel run by the local parish. The three Australian women are also here again. They want to do some exploring in the area tomorrow using public transport. And then continue the same day by train to Lucca. Much walking is not yet in the cards for them.

Since day 54, we have met three Brazilians walking the same stages as us. But yesterday, only two of them walked because one had too much trouble with his knee. And this morning they also took the train to Lucca to look around and rest. It is not very easy to walk a trek like this. You have to watch your body carefully and take some rest in time.

Again, we can't cook tonight, so that will be another restaurant search.

From Sarzana it is still 489km to Rome. Less than 500km to go!

Day 55 - 56: Cassio - Pontremoli

(Nederlands verder naar beneden)

Day 55, 29 Aug: 17.6km, 15 degrees on arrival, rain

Cassio - Ostello di Cisa

Today was a day marked by rain. We had already heard from several family members about the large amount of rain that was going to fall in the Alps these days and knew that we too would get some of it. Fortunately, we are mostly on the edges of this bad weather area here and it will hopefully not be too bad for us.

We were in no great hurry to leave, and had breakfast at the hostel first. Then packed up the last things and hit the road just before 7am. We started in the rain, but that stopped fairly soon. And for the first 10km of the route today, we had mostly showers, but also walked in our t-shirts for a while. The rest of the time it was full rain gear though: jacket and trousers.

Today was also all about climbing. We first had to go up 250m and then back down 150m to get to the town of Berceto. Then we would climb 350m again and descend 150m to get to our final destination.

This climbing and the rain did provide its own beautiful pictures. The higher cloud layer was often over the hills, but the valleys also had plenty of clouds, often in pretty patches.

After about 8km we got Berceto in sight and descended, again in a shower.

As we enter Berceto, we soon see a café, where we go inside to warm up and sit down where it’s dry, with a coffee and something sweet to go with it. It is busy inside. We are not the only ones seeking some dryness.

Opposite the café is the church. And since it is raining heavily again, we decide to take all the time we need to visit it.

This church, San Moderanno, was once part of a monastery founded here in 719. It was already located along the pilgrimage route to Rome at the time and was therefore an important site. The church was rebuilt in the 12th century and the main entrances still date from this time. As we walk in, we are again struck by how few benches there are here. We have seen that a few times now. There is a lot of empty space. The church is again very simple in its construction.

What does stand out is the crucifix behind the altar, with a lamp at the bottom, casting a large shadow on the wall behind it. A very remarkable sight.

The church has its own little museum which is also very interesting.

Unfortunately, when we exit the church, it is still raining steadily and it will continue to do so until we are close to our destination. We walk out of Berceto and start climbing again. Another 7km and 350m of climbing to go. It's a nice forest path most of the time, although the rain has made it quite muddy here and there. Because of the rain, we have little desire to stop so we walk on steadily. For the last 15 minutes, we head back down towards the hostel. This is still two km before the pass and apparently also a fair bit lower. When we are almost there, 5 minutes left to go, the rain stops and we arrive at our accommodation for the night. (The photo is from the next morning.)

Fortunately, we have been given the code for the key box, so we can get in. The hostel is a lonely building so close to the pass. There is nothing else here and there is no one around during the day either. Tonight at 5 o'clock our hostess will come for the evening to sign us in and cook for us.

The same pilgrims as last night are here again tonight. Three Brazilian friends, an Italian woman and then, of course, us.

About three hours after our arrival, the sun comes through and we can see the pass from the backyard.

The weather forecast for tomorrow is only some rain later in the afternoon. And we should be back inside by then.

We also had another milestone today. At the end of our walk to Cassio, we had walked a total of 996.1km. So that meant that after 3.9km today we had covered exactly 1,000km. That was another moment to celebrate.

At the end of today, since our start in Vitry-le-François, we have: walked 1,014.5km; covered 1,095km on the official route; and it is still 561km to Rome.

Looking at the statistic for today on Elly’s watch for climbing and descending, we find that we have climbed 763m and descended 583m. So with all that work, we ended up 180m higher today. We still have to climb 60m from here to the pass. When we cross the pass tomorrow (Passo della Cisa) we will be walking into Tuscany. And many people have already told us that is a very beautiful part of the route.

Day 56, 30 Aug: 23.1km, 22 degrees, slightly cloudy, nice weather

Ostello di Cisa - Pontremoli

Our breakfast is served at 7am, so we are up at 6.30am to pack. And indeed, at 7 someone arrives and opens the dining area and a table is already set for us. The others have left without breakfast. We are given tea and coffee. We are well looked after again.

We are out and about at a quarter to 8. And climb via the road to the pass. It's only a 60m climb over 2km, so it's not too bad. On the pass itself, there are a few buildings.

For a very long time, there used to be a hostel for pilgrims on this pass, along with a church, of course. It was "the" road for pilgrims to cross the Apennines. But at the same time it was not very safe. And so the city of Parma made a decree that people who went to live there did not have to pay taxes. The idea was that if there was permanent habitation, it would give less raids on pilgrims. And this was before the year 1271, because in that year an amendment was made to this decree, that the hostel had to be reinforced and this was assigned to the town of Berceto, through which we passed yesterday, as an action. Later, soldiers were even stationed there and this continued up to and including the 18th century. We suspect that some of the buildings are still related to this. On the pass itself, it is a huge mess, with lots of rubbish. It was the pass's annual festival last Monday, and they apparently didn't clean up much yesterday with all the rain.

From the pass, the official path goes away from the road, through a gate as an entrance to Tuscany.

But we are not going through this gate. We decided this morning to follow the advice of our hostess from last night. Who told us that due to the three days of rain they have had, the official path would be rather difficult. And that it was better to walk along the road. That goes well, because the cycle variant of the Via Francigena from the pass is on a quiet local road. And so we decide. We follow this road until near the final destination. And it turns out to be very quiet indeed. It is also almost a continuous calm descent. It is a very nice walk. And we still have beautiful views.

The weather is very nice until around noon, with light clouds and a temperature of around 20 degrees. Then it starts to turn cloudy, but the predicted thunderstorms and rain showers blow over.

We walk into Pontremoli around 1pm and arrive at our accommodation a little later. It is a former convent where 60 people can sleep, including people other than pilgrims.

We can't officially get in until 3pm. So we have lunch first. Later, when the thunderclouds become very threatening, we ring the bell anyway and someone is kind enough to let us in and register us. We have our own room, with shared shower and toilet in the corridor, for 15 euros per person. And use of the kitchen.

After a shower, we head into town to do some shopping for dinner and to try to find a hairdresser willing to give us a haircut. It's about time by now. The shopping succeeds, but not the hairdresser unfortunately. We try three. One no longer exists and at the other two we need an appointment. Alas. Maybe on the next rest day, if we can make an appointment the day before. Then as a consolation, we eat an ice cream first.

Pontremoli (meaning "vibrating bridge"), is again a very strategically located town, as it lies where 2 arms of the river Magra meet. As such, it has changed "owners" very often, being regularly (partly) destroyed and rebuilt.

There is also a cathedral, from the 17th century, and a castle, from the 11th century.

Both are visible in the photo below. The castle is very well preserved. Of course, it has changed regularly over time. Unfortunately, we don't have time to visit it, if at all possible.

Pontremoli, with the two rivers it lies on, also has many bridges. The picture below shows the bridge that is one of the five entrances to the fortified part of the town, that part where the castle stands. The original bridge is from 1219, but the current version was built from 1567 to 1569. It opens onto a city gate. We walk over it into is very nice to walk through the old town, with its old buildings and narrow roads, very nice. And it gets even better if you are actually on your way to an ice cream shop, a "gelateria".

Also in the hostel are three women from Australia. We have heard about them a few times already from other pilgrims. And we have occasionally seen them in a guestbook. They were a few days ahead of us. We found them here with one of them with het ankle in bandages. She is suffering from inflammation in her ankle. And can no longer put any weight on it. They have been here for three nights already. They want to try to take the train a little further away tomorrow and then hopefully continue walking the day after tomorrow. It sounds optimistic to us. Their flight back to Australia is on 3 October. This, of course, is also our worry a bit. That you get sick or suffer a serious injury that simply prevents you from continuing for a few days. What then? We are very grateful that we have been spared so far and pray that this may continue.

Tomorrow we have a long day. Around 30km. We are going to Aulla. That will be up early again and on time on the road!

/ Nederlands /

Dag 55, 29 aug: 17.6km, 15 graden bij aankomst, regen

Cassio - Ostello di Cisa

Vandaag was een dag gekenmerkt door regen. We hadden al van verschillende familieleden gehoord over de grote hoeveelheid regen die in de Alpen zou gaan vallen dezer dagen en wisten dat ook wij daar het een en ander van mee zouden krijgen. Gelukkig zitten wij hier vooral aan de randen van dit slecht weer gebied en zal het voor ons hopelijk niet te erg zijn.

We hadden geen grote haast om te vertrekken, en ontbeten eerst in de hostel. Daarna de laatste dingen inpakken en op pad, vlak voor 7 uur. We startten in de regen, maar dat hield al redelijk snel op. En voor de eerste 10 km van de route vandaag hadden we vooral buien, maar liepen we ook een tijdje in ons t-shirt. De rest van de tijd was het wel volledig regen pak: jas en broek.

Vandaag stond ook in het teken van klimmen. We moesten eerst 250m omhoog en daarna weer 150m naar beneden om in het stadje Berceto te komen. Daarna zouden we weer 350m klimmen en 150m afdalen om bij onze eindbestemming te komen.

Dit klimmen en de regen leverde wel zijn eigen mooie plaatjes op. De hogere wolkenlaag zat vaak boven de velden, maar in de dalen zat ook veel bewolking, vaak in fraaie flarden.

Na ongeveer 8km krijgen we Berceto in zicht en dalen af, weer in een bui.

Als we Berceto inkomen zien we al gauw een café, waar we naar binnen gaan om even op te warmen en droog te zitten, met een koffie en iets lekkers erbij. Het is er druk binnen. We zijn niet de enige die wat droogte opzoeken.

Tegenover het café is de kerk. En aangezien het intussen weer stevig aan het regenen is, besluiten we alle tijd te nemen om deze te bezoeken.

Deze kerk, San Moderanno, was ooit onderdeel van een klooster dat hier in 719 is gesticht. Het lag toen al langs de pelgrimsroute naar Rome en was daarom een belangrijke plek. De kerk werd herbouwd in de 12e eeuw en de hoofdingangen dateren nog uit deze tijd. Als we binnenlopen valt weer op hoe weinig banken hier staan. Dat hebben we nu all een paar keer gezien. Er is veel lege ruimte. De kerk is ook weer erg simpel in zijn opbouw.

Wat wel opvalt is het kruisbeeld achter het altaar, met een lamp aan de onderkant, die een grote schaduw werpt op de muur erachter. Een zeer opmerkelijk gezicht.

De kerk heeft zijn eigen museumpje wat ook erg interessant is.

Als we de kerk uitkomen regent het helaas nog gestaag en dat zal zo blijven tot we vlak bij onze bestemming zijn. We lopen Berceto uit en gaan weer klimmen. Nog 7km en 350m klimmen te gaan. Het is een mooi bospad meestal, al is het door de regen wel hier en daar behoorlijk modderig geworden. Vanwege de regen hebben we weinig zin om te stoppen en we lopen dan ook gestaag door. De laatste 15 minuten gaan we weer naar benden richting de hostel. Deze ligt nog twee km voor de pas en blijkbaar ook een redelijk stukje lager. Als we er bijna zijn, 5 minuten nog, stopt de regen en komen we bij ons verblijf voor de nacht. (De foto is van de volgende ochtend)

Gelukkig hebben we de code gekregen voor het sleutel kastje, zodat we er in kunnen. De hostel is een eenzaam gebouw zo vlak bij de pas. Er is hier verder niets en er is overdag ook niemand aanwezig. Vanavond om 5 uur komt onze gastvrouw voor de avond om ons in te schrijven en voor ons te koken.

Dezelfde pelgrims als afgelopen avond zijn hier vanavond ook weer. Drie Braziliaanse vrienden, een Italiaanse vrouw en dan natuurlijk wijzelf.

Een uur of drie na onze aankomst komt zelfs de zon door en kunnen we vanuit de achtertuin de pas zien liggen.

De weersverwachting voor morgen is alleen wat regen later in de middag. En dan zouden we alweer binnen moeten zijn.

We hadden ook weer een mijlpaal vandaag. Aan het eind van onze wandeling naar Cassio hadden we in totaal 996,1km gelopen. Dat betekende dus dat we vandaag na 3,9km precies 1.000km hadden afgelegd. Dat was wel weer even een moment om te vieren.

Aan het eind van vandaag hebben we sinds onze start in Vitry-le-François: 1.014,5km gelopen; op de officiële route 1.095km afgelegd; en is het nog 561km naar Rome.

Als we de statistiek voor vandaag kijken op Elly d’r horloge voor het klimmen en dalen, blijkt dat we 763m zijn geklommen en 583m afgedaald. Met al dat werk zijn we dus 180m hoger uitgekomen vandaag. We moeten van hier nog 60m klimmen naar de pas. Als we morgen de pas overgaan (Passo della Cisa) lopen we Toscane binnen. En veel mensen hebben ons al verteld dat dat een erg mooi stuk is van de route.

Dag 56, 30 aug: 23.1km, 22 graden, licht bewolkt, lekker weer

Ostello di Cisa - Pontremoli

Ons ontbijt wordt geserveerd om 7 uur, dus we zijn om half 7 op om in te pakken. En inderdaad, om 7 uur komt er iemand aanrijden die het eetgedeelte openmaakt en er staat al een tafeltje voor ons gedekt. De anderen zijn zonder ontbijt vertrokken. We krijgen thee en koffie. Er wordt weer goed voor ons gezorgd.

We zijn om kwart voor 8 op pad. En klimmen via de weg naar de pas. Het is maar een klim van 60m over 2km, dus dat valt reuze mee. Op de pas zelf blijken een paar gebouwen te staan.

Op deze pas heeft erg lang een hostel gestaan voor pelgrims, met erbij natuurlijk een kerk. Het was “de” weg voor pelgrims om de Apennijnen over te komen. Maar het was tegelijkertijd niet erg veilig. En daarom maakte de stad Parma een decreet dat mensen die daar gingen wonen, geen belasting hoefden te betalen. Het idee was dat als er een permanente bewoning was, dit minder overvallen zou geven op pelgrims. En dit was vóór het jaar 1271, want in dat jaar werd er een wijziging gemaakt op dit decreet, dat het hostel versterkt beveiligd moest worden en dit werd aan de stad Berceto, waar we gisteren doorheen kwamen, toegewezen als actie. Later werden er zelfs soldaten gestationeerd en dit heeft nog geduurd tot en met de 18e eeuw. We vermoeden dat sommige van de gebouwen hier nog mee te maken hebben. Op de pas zelf is het een enorme bende, met veel afval. Het was afgelopen maandag het jaarlijkse feest van de pas, en ze hebben gisteren met al de regen blijkbaar nog niet veel opgeruimd.

Vanaf de pas gaat het officiële pad van de weg af, door een poort als toegang naar Toscane.

Maar wij gaan deze poort niet door. We besloten vanmorgen het advies van onze gastvrouw van gisteravond op te volgen. Die vertelde dat het officiële pad, door de drie dagen regen die ze gehad hebben, erg lastig zou zijn. En dat het beter was over de weg te lopen. Dat gaat goed, omdat de fiets variant van de Via Francigena vanaf de pas over een rustige locale weg gaat. En dat doen we dus. We volgen deze weg tot vlakbij de eindbestemming. En hij blijkt inderdaad erg rustig te zijn. Het is ook bijna een continue kalme afdaling. Dat loopt dus erg lekker. En we hebben nog steeds fraaie uitzichten.

Het is tot een uur of 12 erg lekker weer, met lichte bewolking en een temperatuur van rond de 20 graden. Daarna begint het te betrekken, maar de voorspelde onweer en regenbuien waaien over.

We lopen rond 13 uur Pontremoli binnen en zijn even later bij onze accommodatie. Het is een voormalig nonnenklooster waar 60 mensen kunnen slapen, ook anderen dan pelgrims.

We kunnen er officieel pas om 15 uur in. We lunchen dus eerst maar. Als de onweerswolken later erg dreigend worden, bellen we toch maar aan en is er iemand zo vriendelijk om ons binnen te laten en te registreren. We hebben een eigen kamer, met gedeelde douche en toilet op de gang, voor 15 euro per persoon. En gebruik van de keuken.

Na een douche gaan we de stad in om boodschappen te doen voor het avondeten en om te proberen een kapper te vinden die ons wil knippen. Het wordt onderhand tijd. De boodschappen lukken wel, maar de kapper helaas niet. We proberen er drie. Eentje bestaat niet meer en bij de andere twee hebben we een afspraak nodig. Helaas. Misschien op de volgende rustdag, als we de dag ervoor een afspraak kunnen maken. Dan als troost maar eerst een ijsje eten.

Pontremoli (wat “trillende brug” betekent), is weer een erg strategisch gelegen stad, omdat het ligt op de plek waar 2 armen van de rivier de Magra samenkomen. Het is dan ook erg vaak van “eigenaar” veranderd, en regelmatig (deels) verwoest en weer opgebouwd.

Er is ook een kathedraal, uit de 17e eeuw, en een kasteel, uit de 11e eeuw.

Beide zijn zichtbaar op de foto hieronder. Het kasteel is erg goed bewaard gebleven. Het is uiteraard wel regelmatig veranderd over de tijd heen. We hebben helaas geen tijd om het bezoeken, als dat al mogelijk is.

Pontremoli heeft, met de twee rivieren waar het aan ligt, ook veel bruggen. Op de foto hieronder zie je de brug die één van de vijf toegangen is tot het versterkte deel van de stad, dat deel waar het kasteel staat. De oorspronkelijke brug is van 1219, maar de huidige versie is gebouwd van 1567 tot 1569. Hij komt uit op een stadspoort. We lopen over de brug de oude stad binnen, met zijn oude gebouwen en smalle wegen. Erg fraai. En het wordt nog beter als je eigenlijk op weg bent naar een ijsjes winkel, een “gelateria”.

In het hostel zijn ook drie vrouwen uit Australië. We hebben al een paar keer over hen gehoord van andere pelgrims. En we hebben hen zo nu en dan in een gastenboek zien staan. Zij liepen een paar dagen voor op ons. We vonden ze hier met een van hen met haar enkel in het verband. Ze heeft last van een ontsteking in haar enkel. En kan er geen gewicht meer op zetten. Ze zijn al drie nachten hier. Ze willen proberen om morgen de trein te nemen een stukje verderop en dan hopelijk overmorgen weer verder te lopen. Het klinkt ons optimistisch in de oren. Hun vlucht terug naar Australië is op 3 oktober. Dit is natuurlijk ook ons schrikbeeld een beetje. Dat je ziek wordt of een ernstige blessure krijgt waardoor je gewoon een aantal dagen niet verder kunt. Wat dan? We zijn erg dankbaar dat dit ons zover bespaard is gebleven en bidden dat dit zo mag blijven.

Morgen hebben we een lange dag. Tegen de 30km. We gaan naar Aulla. Dat wordt weer vroeg op en op tijd op weg!

Day 52 - 54: Medesano - Cassio

(English further down)

Dag 52, 26 aug: 17.4km, 29 graden bij aankomst, zonnig en warm, in het begin veel schaduw

Medesano - Sivizzano

Omdat het vandaag een niet zo lange tocht is, slapen we uit tot 5:30 uur. We pakken in en nemen afscheid van onze mede pelgrims. Zij heeft over een uurtje haar vervoer naar het station om terug naar huis te gaan. Hij blijft nog een paar dagen in dit hostel. Hij voelt zich nog lang niet 100% en met slecht weer op komst voor maandag, lijkt het hem goed om dit maar af te wachten en dan op dinsdag verder te gaan. “Klinkt als een goed plan” vonden wij.

We lopen Medesano uit, op een fietspad langs de weg naar Fornovo di Taro. We snijden twee kilometer af door wat over de weg te lopen in plaats van 50 meter te klimmen. Fornovo di Taro ligt aan de rivier de Taro. We lopen ongeveer 4km door een natuurgebied langs deze rivier. Dat is een mooi pad en we genieten er allebei van.

De laatste kilometer is langs industrie en dan gaan we de rivier de Taro over.

Deze rivier doet ons denken aan de Nieuw Zeelandse rivieren, die vaak ook zo’n breed stroomgebied hebben dat continu verandert. Gelukkig stroomt er hier nog wel water, al is het niet heel erg veel. Het moet mooi zijn deze rivier in het voorjaar te zien wanneer de sneeuw in de bergen aan het smelten is. Je kunt ook goed het dal zien. Wij zullen dit dal niet volgen morgen. We gaan hogerop!

We doen in Fornovo boodschappen, want bij de B&B waar we vanavond slapen is geen winkel blijkbaar. Na ook een koffie lopen we de laatste 6km. Het begint met een 150m klim over de weg, in de schaduw. Dat loopt lekker. We kunnen hier terugkijken op Fornovo met de brug waar we overheen liepen in het midden van de foto.

We dalen weer af en lopen we de laatste 4,5 km over de weg in de zon. En al is het een stukje koeler al dan gisteren, en staat er ook wat wind, we merken toch meteen weer hoe warm het dan is in de zon.

Om 10:20 uur zijn we bij de B&B. Dit is zelfbediening: de sleutel zit in een sleutel kastje met code. We hebben het hele huis voor ons alleen. We krijgen van iemand de vraag wat er voor de rest van de dag op het programma staat, zeker nu we zo vroeg op de bestemming zijn. Het antwoord is vrij simpel: niet veel! Het dorp Sivizzano ligt een km verderop. Het is te heet om lang buiten te zijn. Wel zijn er vlak bij wat resten van een boerderij uit de Romeinse tijd. Die zal ik gaan bezoeken. Dan nog eten, wat dutten, mijn boek lezen en natuurlijk het verhaal van de dag vast schrijven voor de blog. Druk, druk.

De Romeinse resten zijn minimaal. Er is neem ik aan in recente tijd een muurtje gebouwd die de grenzen van de gebouwen aangeven. Dit is er een van.

De boerderij die hier stond dateert van tussen 100 jaar voor Christus en 100 jaar na Christus. Ze hebben in dit gebouw resten gevonden van baden waarin druiven werden gewassen en met de voeten geperst. De weg waar onze B&B aan staat is de oorspronkelijke pelgrims route. En het vermoeden is dat deze boerderij ook een rustplaats was voor pelgrims en dat er locale producten werden geserveerd, o.a. wijn dus. Wij zouden nu best een glaasje lusten! Maar een winkel is er hier niet. En er is goed voor ons gezorgd in deze B&B, maar een fles wijn stond er niet.

Overigens zitten we sinds 3 dagen in de provincie Parma. Dat is de provincie waar de beroemde Parmaham vandaan komt en ook de Parmezaanse kaas.

Dag 53, 27 aug: 15.2km, 27 graden bij vertrek en aankomst, Bewolkt en een lekkere temperatuur. Later in de middag onweer

Sivizzano - Cassio

Een korte dag vandaag, tenminste qua afstand, en geen hogere temperatuur voorspeld dan 27 graden. Wat een genot! We hebben tot en met gisteren 16 dagen achter de rug met een middag temperatuur van (ruim) boven de 30 graden, en de laatste 7 dagen van 35-39 graden. We zijn erg blij dat dat voorbij is

We kunnen vanmiddag pas om 14 uur onze accommodatie in Cassio in, dus we slapen lekker door tot half 7 en ontbijten rustig met yoghurt, muesli en cornflakes die onze gastvrouw had klaargezet. Na ook nog een kopje koffie uit de Italiaanse percolator, vertrekken we om half 8.

Het is lekker lopen en we beginnen al snel met klimmen. We merken vandaag goed dat we in de bergen zijn. Het is vandaag een echte klim etappe. We stijgen in totaal 1.020m en dalen 447m (inclusief alle op en neer).

Met het weer zoals het is, licht bewolkt en een stabiele temperatuur van 27 graden, is dat wel zwaar, maar toch een stuk makkelijker dan wanneer het zo warm zou zijn als gisteren. Wat dat betreft is de timing erg goed.

En het pad is weer lekker afwisselend. Stukjes over de weg, maar ook veel bospaden. En regelmatig een dorpje. Een van deze dorpjes is Bardone, waar een bijzondere kerk staat. Deze is gebouwd op wat later gebleken is de resten van een kerkje uit de 6e eeuw.

Delen van de muren van die oude kerk maken nog onderdeel uit van de huidige. De huidige kerk wordt voor het eerst vermeld in documenten uit het jaar 1004. Maar er is sindsdien nog veel aan verbouwd en gerestaureerd. Tijdens uitgebreide restauraties voor jubileum vieringen in het jaar 2000 moesten er ook opgravingen worden gedaan en toen vond men graven en delen van gordels nog gerelateerd aan het oorspronkelijke kerkje. Zo heeft men kunnen bepalen dat ze in de 6e eeuw al bestond.

Met al dit op en neer lopen hebben we ook weer mooie uitzichten. Aan het eind van de eerste grote klim eindigen we op 800m en daar mogen we weer een stukje afdalen, naar het dorpje Castello di Casola. We kijken er vanaf boven mooi op uit en het blijft prachtig om te zien die kleine dorpjes zo in de heuvels.

We dalen hierna nog wat verder af en mogen dan weer klimmen naar 900m. Langzamerhand beginnen de benen het te voelen. We zijn het klimmen niet meer gewend na de 9 dagen in de Po vlakte gelopen te hebben. Dan nog een 150m afdalen en weer 100m naar boven om in Cassio aan te komen. Een kleine plaats, zonder winkel, maar wel met een café/restaurant en een pizzeria.

We zijn er om 12 uur, nog 2 uur te gaan voor we het hostel in kunnen. We besluiten om in het café te gaan lunchen. Koffie, Foccacia (een erg lekkere stuk brood met beleg), wijn, en een ijsje toe. We genieten ervan. En we weten zo de tijd goed vol te maken. Om kwart voor 2 begint het zo flink te rommelen en te bliksemen, dat we besluiten om toch maar alvast naar het hostel te gaan. Daar is de deur gelukkig al open. Vijf minuten later regent het.

In het hostel is ook een jonge Duitse vrouw die een week de Via Francigena wandelt en voor wie het morgen de laatste dag is.

Wij zullen hier morgen, maandag, een rustdag hebben. En dan is het dinsdag op naar de pas op 1.050m die we over moeten om aan de andere kant van de Apennijnen uit te komen. We volgen nu al 2 dagen de oude pelgrims route vrij precies. Waar we zijn en over de pas waar wij naar toe moeten, liep een Romeinse weg van Parma naar de westkust van Italië. En dat was ook toen al de weg die de pelgrims volgden. We zijn benieuwd!

Dag 54, 28 aug: rustdag in Cassio, 18 graden, regen en onweer.

Cassio

Wat een verschil met de afgelopen 2 weken! Maximum van 18 graden hier vandaag. Cassio ligt wel op een hoogte van 800m, dat zal ook de temperatuur drukken.

Na ontbijt en koffie kijken we in detail naar de planning voor de rest van de tocht naar Rome. En we komen nog steeds uit op eind september, inclusief een paar dagen speling. Dan hebben we wel een paar keer een dag van rond de 30km, maar met het koelere weer moet dat lukken. We concluderen dat het er allemaal nog goed uitziet. Nog ruim een maand te gaan.

Nadat we dit gedaan hebben is het droog buiten en we besluiten het dorp en de kerk te gaan bekijken. Het dorp is ongeveer 4 straten, dus zo lang hoeft dat niet te duren. Toch lukt het de regen om weer te beginnen zelfs al voor we bij de kerk zijn aangekomen.

Je kunt hier op de foto linksonder nog de poort/onderdoorgang zien onder de kerk door waardoor wij het dorp inliepen. De kerk is helaas niet open. Het begint ook al snel een stuk harder te regenen, dus wij haasten ons terug naar de accommodatie. Dat was de “sight seeing” trip dan weer.

Het café/restaurant waar we gisteren geluncht hebben gaat vandaag later op de middag dicht en we kunnen daar dus vanavond niet eten. Daarom gaan we daar vanmiddag weer lunchen, zodat we vanavond gewoon brood kunnen eten.

De weersverwachting voor morgen is nog voor redelijk wat regen, maar wel verschillend, afhankelijk van welk weerbericht je bekijkt. Dat gaat waarschijnlijk een nat dagje worden. We komen er wel.

/ English /

Day 52, 26 Aug: 17.4km, 29 degrees on arrival, sunny and warm, in the beginning a lot of shade

Medesano - Sivizzano

As today's stage is not that long, we sleep in until 5:30am. We pack up and say goodbye to our fellow pilgrims. She will have her transport to the station in an hour to return home. He will stay at this hostel for a few more days. He is far from feeling 100% and with bad weather on the way for Monday, he thinks it would be good to just wait this out and then continue on Tuesday. "Sounds like a good plan" we thought.

We walk out of Medesano, onto a cycle path along the road to Fornovo di Taro. We take a two kilometres shortcut by walking a bit on the road instead of climbing 50 metres. Fornovo di Taro is on the river Taro. We walk about 4km through a nature reserve along this river. This is a beautiful path and we both enjoy it.

The last kilometre is along an industrial areaand then we cross the river Taro.

This river reminds us of the New Zealand rivers, which often also have such a wide flow area that is constantly changing. Fortunately, water still flows here, though not very much. It must be nice to see this river in spring when the snow is melting in the mountains. You can also see the valley quite well. We will not follow this valley tomorrow. We will go higher up!

We do some shopping in Fornovo, as there is apparently no shop at the B&B where we are staying tonight. After also a coffee, we walk the last 6km. It starts with a 150m climb over the road, in the shade. That is nice and easy walking. We can look back at Fornovo from here with the bridge we walked over in the middle of the picture.

We descend again and walk the last 4.5 km on the road in the sun. And although it is a bit cooler already than yesterday, and there is also some wind, we immediately notice again how hot it is in the sun.

At 10:20am we arrive at the B&B. This is self-service: the key is in a key box with a code. We have the whole house to ourselves. We are asked by someone what is on the agenda for the rest of the day, especially now that we are at the destination so early. The answer is quite simple: not much! The village of Sivizzano is a km away. It is too hot to be outside for long. However, close by are some remains of a farm from Roman times. I will visit those. Then eat, take a nap, read my book and of course write today's story for the blog. Busy, busy.

The Roman remains are minimal. A low wall was built I suppose in recent times marking the boundaries of the buildings. This is one of them.

The farmhouse that stood here dates from between 100 BC and 100 AD. In this building they have found remains of baths in which grapes were washed and foot-pressed. The road on which our B&B stands is the original pilgrims' route. And the believe is that this farmhouse was also a resting place for pilgrims that served local products, including wine. We would love a glass right now! But there is no shop here. And we are well looked after in this B&B, but there is no bottle of wine.

By the way, since 3 days we have been in the province of Parma. That's the province where the famous Parma ham comes from and also the Parmesan cheese.

Day 53, 27 Aug: 15.2km, 27 degrees at departure and arrival, Cloudy and a nice temperature. Later in the afternoon thunderstorms

Sivizzano - Cassio

A short day today, at least in terms of distance, and no higher temperature predicted than 27 degrees. What a treat! We have had 16 days until yesterday with afternoon temperatures of (well) above 30 degrees, and the last 7 days of 35-39 degrees. We are very happy that that is over.

We can't enter our accommodation in Cassio until 2pm this afternoon, so we sleep in until 6.30am and have a leisurely breakfast of yoghurt, muesli and cereal that our hostess had prepared. After also having a cup of coffee from the Italian percolator, we leave at 7.30am.

The walk is nice and we soon start climbing. We really notice today that we are in the mountains. Today is a real climbing stage. We climb a total of 1,020m and descend 447m (including all the ups and downs).

With the weather as it is, slightly cloudy and a steady temperature of 27 degrees, this is tough, but still a lot easier than if it were as hot as yesterday. In that respect, the timing is very good.

And the path is nicely varied again. Parts on the road, but also many forest paths. And regularly a village. One of these villages is Bardone, which has an unusual church. It was built on what turned out to be the remains of a small church from the 6th century.

Parts of the walls of that old church are still part of the present one. The current church is first mentioned in documents from the year 1004. But it has undergone much rebuilding and restoration since then. During extensive restorations for jubilee celebrations in the year 2000, excavations also had to be carried out and then they found graves and parts of belts still related to the original little church. Thus, it was determined that it already existed in the 6th century.

With all this walking up and down, we also get nice views again. At the end of the first big climb, we end up at 800m and there we get to descend a bit again, to the village of Castello di Casola. We have a nice view of it from above and it's still beautiful to see those little villages like this in the hills.

After this, we descend some more and then get to climb again to 900m. Slowly the legs start to feel it. We are no longer used to climbing after walking for 9 days in the Po plain. Then another 150m downhill and another 100m uphill to arrive in Cassio. A small place, with no shop, but with a café/restaurant and a pizzeria.

We get there at noon, 2 hours to go before we can enter the hostel. We decide to have lunch at the café. Coffee, Foccacia (a very tasty piece of bread with toppings), wine, and an ice cream for dessert. We enjoy it. And we manage to fill the time well. At a quarter to two it starts to rumble and lightning so badly that we decide to go to the hostel anyway. Fortunately, the door is already open. Five minutes later, it is raining.

Also in the hostel is a young German woman who is walking the Via Francigena for a week and for whom tomorrow is the last day.

We will have a rest day here tomorrow, Monday. And then on Tuesday it's on to the pass at 1,050m that we have to cross to get out on the other side of the Apennines. We have been following the old pilgrims' route pretty precisely for 2 days now. Where we are and over the pass where we have to go, a Roman road ran from Parma to the west coast of Italy. And even in those days, that was the road the pilgrims followed. We are curious!

Day 54, 28 Aug: rest day in Cassio, 18 degrees, rain and thunderstorms.

Cassio

What a difference from the past 2 weeks! Maximum of 18 degrees here today. Cassio does lie at an altitude of 800m, which will also influence the temperature.

After breakfast and coffee, we look in detail at the schedule for the rest of the trip to Rome. And we still arrive at the end of September, including a few days of slack. We have included a few days of around 30km, but with the cooler weather we should be fine. We conclude that it all still looks good. Just over a month to go.

After doing this, it is dry outside and we decide to check out the village and the church. The village is about 4 streets, so it needn't take that long. Still, the rain manages to start again even before we reach the church.

You can still see the gate/underpass under the church through which we walked into the village here in the bottom left of the photo. Unfortunately, the church is not open. It also soon started raining a lot harder, so we hurried back to the accommodation. That’s our "sight seeing" trip done.

The café/restaurant where we had lunch yesterday will close later in the afternoon today, so we won't be able to eat there tonight. Therefore, we will have lunch there again this afternoon, and we can just eat bread tonight.

The weather forecast for tomorrow is still for a fair bit of rain, but varying depending on which weather forecast you look at. It’s probably going to be a wet day. We'll get there.